Περί τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης-Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ), τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης-Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) καί τῶν ἁρμοδιοτήτων, τῆς ὀργανώσεως καί λειτουργίας αὐτῶν

Πρός Τήν Ἱεράν Ἀρχιεπισκοπήν καί τάς Ἱεράς Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας Κρήτη Ἕδρας αὐτῶν.

Θέμα: «Περί τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης-Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ), τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης-Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) καί τῶν ἁρμοδιοτήτων, τῆς ὀργανώσεως καί λειτουργίας αὐτῶν».

 Γνωρίζεται εἰς ὑμᾶς ὅτι σύμφωνα μέ τήν παραγρ. 1  τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ Ν. 4030/2011, σέ συνδυασμό μέ τό ἄρθρον 12 παρ. 1 τοῦ Ν. 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14-04-2014) ρυθμίζονται οἱ ἁρμοδιότητες ἐπί θεμάτων πού ἀφοροῦν εἰς τήν ἔκδοσιν Ἀδειῶν Δομήσεως διά τά Μητροπολιτικά κτήρια, τοῦ Ἱερούς Ναούς καί τά προσκτίσματά τους καί τίς Ἱερές Μονές τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, τῶν Ἱ. Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας Πάτμου.

Περί τῆς ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης λειτουργίας κ.λπ. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου, δημοσιεύθηκε (κατ᾿ ἐξουσιοδότηση τοῦ ἄρθρου 12, παρ. 10 τοῦ  Ν. 4258/2014) ὁ ὑπ’ ἀριθμ.  3/2015 Κανονισμός τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λπ. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας  Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)» (Φ.Ε.Κ. 23/Α΄/06-02-2015).

Στοιχεῖα ἀλληλογραφίας καί ἐπικοινωνίας τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. καί τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. εἶναι:

1. Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, Ἁγ. Μηνᾶ 25, 712 01, Ἡράκλειο.

Ὑπ᾿ ὄψιν: Ὑπηρεσία Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) ἤ Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης, Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.), τηλ: 2810335864, fax: 2810335860, www.ydomkd.com, e-mail:[email protected]

2. Προϊσταμένη Ἀρχή τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως: ἡ Ἱερά Ἐπαρχιακή Σύνοδος τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης.

3. Προϊστάμενος τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης, Δωδεκανήσου: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός.

4. Ὑπάλληλος τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης, Δωδεκανήσου: Ὁ κ. Νικόλαος Κοντογιωργάκης, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός.

5. Γραμματέας τῆς Ὑπηρεσίας Δομήσεως Κρήτης-Δωδεκανήσου: Ὁ Αἰδεσ. Πρεσβ. Γεώργιος Μετοχιανάκης.

6. Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης, Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.):

 Πρόεδρος: Ὁ Σεβ. Μητροπολίτης Κυδωνίας καί Ἀποκορώνου κ. Δαμασκηνός.

 Εἰσηγητής: Ὁ κ. Νικόλαος Κοντογιωργάκης, Ἀρχιτέκτων Μηχανικός ἤ ὁ ἑκάστοτε ὁριζόμενος.

 Γραμματέας Σ.Ε.Α.Κ.Δ.: Ὁ Αἰδεσ. Πρεσβ. Γεώργιος Μετοχιανάκης.

1. Καθεστώς ἀδειοδοτήσεως παλαιῶν αἰτήσεων.

α. Σύμφωνα μέ τήν παρ. 2 τοῦ ἄρθρου 17 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015 «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας  Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)» (Φ.Ε.Κ. 23/Α΄/06-02-2015):

«Οἱ ἄδειες πού ἐκδόθηκαν μέ ὅλους τούς προγενέστερους Νόμους πού ἀφοροῦν τά Νομικά Πρόσωπα τά ὁποῖα ὑπάγονται στή δικαιοδοσία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας Πάτμου καί μέχρι τή δημοσίευση τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν. 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14.4.2014), θεωροῦνται νόμιμες καί τά ἀνεγερθέντα μέ αὐτές κτήρια νομίμως ὑφιστάμενα».

β. Σύμφωνα μέ τήν παρ. 3 τοῦ ἄρθρου 17 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015 «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)» (Φ.Ε.Κ. 23/Α΄/06-02-2015):

«Οἱ φάκελοι πού ἔχουν ὑποβληθεῖ στίς Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου καί τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία τῆς Πάτμου μέχρι τή δημοσίευση τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν. 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14.4.2014), ἐπιστρέφονται γιά νά ὑποβληθοῦν ξανά μέ τίς διατάξεις τοῦ παρόντος».

2. Καθεστώς ἀδειοδοτήσεως οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν ἐκκλησιαστικῶν ἀκινήτων ὑπό τήν ἰσχύν τῶν Νόμων 4030/2011 καί 4258/2014.

Σύμφωνα πρός τήν παρ. 1 τοῦ ἄρθρου 2 τοῦ Ν. 4030/2011 καί τήν παρ. 1 τοῦ ἄρθρο 12 τοῦ Ν. 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14-04-2014) ἰσχύουν τά παρακάτω:

«1. Γιά τήν ἔκδοση τῆς ἄδειας δόμησης καί τῆς ἔγκρισης δόμησης ἀκινήτων τῶν νομικῶν προσώπων τοῦ Ν. 4149/1961 (Α΄ 41) «Περί Καταστατικοῦ νόμου τῆς ἐν Κρήτῃ Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἄλλων τινῶν διατάξεων» ἐφαρμόζονται οἱ διατάξεις τοῦ Ν. 4030/2011 (Α΄/249).

2. Εἰδικῶς, γιά κάθε οἰκοδομική ἐργασία πού ἀφορᾶ σέ Ἱερούς Ναούς, Ἱερές Μονές καί τά ὑφιστάμενα Μετόχια αὐτῶν, Μητροπολιτικά Μέγαρα (ἕνα (1) σέ κάθε μητρόπολη), πού ἀνήκουν ἀποκλειστικά καί μόνο σέ ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα τοῦ Ν. 4149/1961 εἰδικά ὅσον ἀφορᾶ τόν περίβολο καί ὅτι περικλείεται ἐντός αὐτοῦ καί ἐξυπηρετεῖ τήν κοινοβιακή ζωή, ἡ ἔγκριση δόμησης ἐκδίδεται ἀπό τή Διεύθυνση Ἀρχιτεκτονικῆς, Οἰκοδομικῶν Κανονισμῶν καί Ἀδειοδοτήσεων καί Κτιριακῶν Κανονισμῶν (Δ.Ο.Κ.Κ.) τοῦ Ὑπουργείου Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς (ἄρθρο 7 Ἔλεγχος τῶν ἐργασιῶν δόμησης Ν. 4030/2011).

3. Γιά τά ὡς ἄνω ἔργα ἡ γνωμοδότηση ἐπί τῶν ἀρχιτεκτονικῶν μελετῶν ἐκδίδεται πρίν τήν ἔγκριση δόμησης ἀπό τό Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου τῆς ἑπόμενης παραγράφου.

4. Συστήνεται στήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης Συμβούλιο Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου πού ἀποτελεῖται ἀπό: ……………………………………………………………………………..

5. Μετά τήν ἔγκριση δόμησης ἡ ἄδεια δόμησης καί ἡ ἄδεια χρήσης λατρευτικῶν χώρων ἤ ἡ ἄδεια χρήσης μή λατρευτικῶν χώρων ἐκδίδεται κατά τίς διατάξεις τοῦ παρόντος νόμου ἀπό τήν Ὑπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης τῆς παραγράφου 6 τοῦ παρόντος ἄρθρου. Γιά τήν ἔναρξη ἐκτέλεσης τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν, πέραν ὅσων προβλέπονται στίς διατάξεις τοῦ παρόντος νόμου, ἡ ἄδεια δόμησης ἀποστέλλεται στήν κατά τόπον ἁρμόδια Ὑπηρεσία Δόμησης καί ἀποτελεῖ ἀρχεῖο της γιά τήν ἐκκίνηση τῆς διαδικασίας ἐλέγχου τῶν κατασκευῶν κατά τίς διατάξεις τοῦ Ν. 4030/2011.  

6. Συστήνεται στήν Ἐκκλησία Κρήτης καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου, Ὑπηρεσία Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.), ἡ ὁποία ἀσκεῖ τίς ἁρμοδιότητες τῶν Ὑπηρεσιῶν Δόμησης τοῦ ν. 4030/2011, ὅπως ἑκάστοτε ἰσχύουν καί ἐκδίδει τήν ἄδεια δόμησης χωρικῆς δικαιοδοσίας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἀποκλειστικά καί μόνο γιά τά:

α. Μητροπολιτικά μέγαρα (ἕνα (1) σέ κάθε Μητρόπολη). 

β. Τούς Ἱερούς Ναούς ἐφόσον ἀνήκουν ἀποκλειστικά καί μόνο σέ ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα τοῦ ν. 4149/1961 καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τά προσκτίσματά τους. Ἡ ἀνέγερση προσκτίσματος ἐπιτρέπεται μόνο σέ Ἱερούς Ναούς, πού ἀνήκουν σέ ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα τοῦ ν. 4149/1961 καί ἐφόσον ἀποτελοῦν ἑνιαῖο ἀρχιτεκτονικό σύνολο μέ τόν Ἱερό Ναό καί ἐξυπηρετοῦν τόν Ἱερό Ναό. 

γ. Τίς Ἱερές Μονές εἰδικά ὅσον ἀφορᾶ τόν περίβολο καί ὅ,τι περικλείεται ἐντός αὐτοῦ καί ἐξυπηρετεῖ τήν κοινοβιακή ζωή. 

δ. Σέ κάθε περίπτωση ἡ ἔγκριση δόμησης καί ἡ ἔκδοση ἄδειας δόμησης γιά ἰδιωτικούς Ἱερούς Ναούς καί παρεκκλήσια ἐκδίδονται ἀπό τίς ἁρμόδιες κατά τόπους ὑπηρεσίες δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) τῶν δήμων.

Ἡ ἄδεια χρήσης λατρευτικῶν χώρων ἤ ἡ ἄδεια χρήσης μή λατρευτικῶν χώρων ἀποτελοῦν νόμιμη προϋπόθεση γιά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν ἤ χρήσεων πού ἀδειοδοτοῦνται μέ τήν ἄδεια δόμησης καί εἶναι δυνατόν νά ἐνσωματώνονται στό ἴδιο στέλεχος. 

7. Ἡ ἀνωτέρω Ὑπηρεσία Δόμησης τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ὑπάγεται στήν ἐποπτεία καί ἔλεγχο τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς. Τό προσωπικό τῆς ὑπηρεσίας προσλαμβάνεται καί μισθοδοτεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία Κρήτης. Ἡ Ὑπηρεσία Δόμησης εἶναι ἐνταγμένη στό ἑκάστοτε ἠλεκτρονικό πληροφοριακό σύστημα, στό ὁποῖο εἶναι συνδεδεμένες καί λοιπές Υ.ΔΟΜ..

8. Ὁ ἐνδιαφερόμενος γιά τήν ὑποβολή αἴτησης γιά ἔκδοση τῆς ἔγκρισης δόμησης, ὑποβάλλει αἴτηση καί φάκελο στήν ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. μέσῳ τῆς κατά τόπον ἁρμόδιας Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἐφόσον διατυπώνεται καί σύμφωνη γνώμη τοῦ ἐπιχώριου Μητροπολίτου. Ἡ παραπάνω διαδικασία  τηρεῖται γιά κάθε Ἱερή Μονή ἤ Ἱερό Ναό, πού ἀκολουθεῖ τό δόγμα τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ καί  ἀνήκει σέ ἐκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο εἴτε σέ φυσικό πρόσωπο ἤ νομικό πρόσωπο ἰδιωτικοῦ δικαίου ἐντός χωρικῆς ἁρμοδιότητας τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου.

 9. Γιά τόν ἁγιογραφικό καί λοιπό διάκοσμο ὅλων τῶν Ἱερῶν Μονῶν καί Ἱερῶν Ναῶν, πού ἀποτελεῖ καλλιτεχνική ἐργασία, ἀπαιτεῖται ἐπίσης ἄδεια ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ. τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης καί σύμφωνη γνώμη τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς της Ἐκκλησίας Κρήτης καί Δωδεκανήσου.

10 …………………………………………………………………………………………….

11. Τά κτήρια τῆς παραγράφου 2 εἶναι εἰδικά κτήρια δημοσίου ἐνδιαφέροντος καί ἐπιτρέπονται παρεκκλίσεις μέ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς, κατά τό ἄρθρο 27 τοῦ ν. 4067/2012, ὅπως ἑκάστοτε ἰσχύει, μετά ἀπό γνώμη καί τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου.

12. Γιά τήν κατασκευή ἤ ἐπισκευή τῶν οἰκοδομῶν τῆς περίπτωσης Β΄, ἀντί τοῦ τίτλου ἰδιοκτησίας, οἱ ἐνδιαφερόμενοι ὑποχρεοῦνται νά προσκομίσουν, προκειμένης τῆς ἔκδοσης ἔγκρισης καί ἄδειας δόμησης, στήν ἁρμόδια Ὑπηρεσία τά ἀκόλουθα δικαιολογητικά ἔγγραφα:

Α. Πιστοποιητικό ἀπό τό ἁρμόδιο ὑποθηκοφυλακεῖο περί μή διεκδικήσεως τοῦ ἀκινήτου ἀπό τό Δημόσιο ἤ Ο.Τ.Α..

Β. Συμβολαιογραφική Πράξη, πού συντάσσεται κατά τίς διατάξεις τῶν ἄρθρων 7 τοῦ Ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. Α΄/256 ) ἤ 88 τοῦ  ἅ.ν. 2200/1940 (Α΄/42), ὑπογράφεται ἀπό τόν νόμιμο ἐκπρόσωπο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ νομικοῦ προσώπου καί συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα. Πράξη κατά τίς ἀνωτέρω διατάξεις συντάσσεται καί γιά ἀκίνητα Ἱερῶν Μονῶν.

Γ. Προκειμένου γιά ὑφιστάμενα κτήρια ὑπεύθυνη δήλωση τοῦ ν.1599/1986, στήν ὁποία δηλώνεται ὁ χρόνος ἀνέγερσής τους. 

13. Τά προβλεπόμενα στίς ἀνωτέρω παραγράφους γιά τά ἀκίνητά των νομικῶν προσώπων τοῦ ν. 4149/1961 (Α΄41) «Περί Καταστατικοῦ Νόμου τῆς ἐν Κρήτη Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας καί ἄλλων τινῶν διατάξεων» ἰσχύουν καί γιά ἀκίνητα Ἱερῶν Μητροπόλεων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας Πάτμου. Γιά τήν Πατριαρχική ἐξαρχία Πάτμου τήν αἴτηση γιά ἔκδοση τῆς ἔγκρισης δόμησης τῆς παραγράφου 8 τοῦ παρόντος, μέ τό σχετικό φάκελο, ὑποβάλλει στήν ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. ὁ Πατριαρχικός Ἔξαρχος, μέ τήν προηγούμενη σύμφωνη γνώμη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου». 

Ἡ Ὑπηρεσία Δόμησης Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.) εἶναι ἁρμόδια γιά τίς οἰκοδομικές ἐργασίες πού ἀφοροῦν:

α) Μητροπολιτικά κτήρια, ἕνα (1) σέ κάθε Ἱ. Μητρόπολη. Ἑπομένως σύμφωνα μέ τόν Ν. 4258/2014 κάθε Ἱ. Μητρόπολη μπορεῖ νά ζητήσει ἄδεια ἀνεγέρσεως γιά ἕνα Μητροπολιτικό Μέγαρο ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

β) Ναούς (μή ἰδιωτικούς), πού ἀνήκουν στήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή Κρήτης, στίς Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, στίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου στήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου, Ἐνορίες Μονές, Προσκυνήματα, Ἐκκλησιαστικά Ἱδρύματα.

Ἁρμοδία ἐπίσης γιά τά προσκτίσματα τῶν παραπάνω Ἱερῶν Ναῶν εἶναι ἡ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.. Τά προσκτίσματα αὐτά πρέπει νά συγκεντρώνουν τρία χαρακτηριστικά:

1. Τό ἀκίνητο ἐπί τοῦ ὁποίου κεῖνται, νά ἀνήκει σέ νομικό πρόσωπο τοῦ ν. 4149/1961 ἤ τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου, εἰς τό ὁποῖον ἀνήκει καί ὁ Ἱερός Ναός,

2. Τό προσκτισμα εἴτε βρίσκεται στό ἴδιο εἴτε σέ ὅμορο μέ τόν Ἱερό Ναό ἀκίνητο, πρέπει ὡς κτήριο νά ἀποτελεῖ ἑνιαῖο ἀρχιτεκτονικό σύνολο μέ τόν Ἱερό Ναό,

3. Ἡ χρήση τοῦ προσκτίσματος πρέπει νά ἀποβλέπει στήν ἐξυπηρέτηση τῶν ἀναγκῶν τοῦ Ἱ. Ναοῦ καί ὄχι σέ ἑτεροειδεῖς σκοπούς.

γ) Ἱερές Μονές καί στά ἀνήκοντα σέ αὐτές Μετόχια καί Ἡσυχαστήρια. Ὁ νομοθέτης ἀποδίδει τήν κτιριοδομική ἔννοια τῆς Ἱερᾶς Μονῆς ὡς «τόν περίβολο καί ὅτι περικλείεται ἐντός αὐτοῦ καί ἐξυπηρετεῖ τήν κοινοβιακή ζωή» (ἄρθρο 12 παρ. 6 περιπτ. γ΄ τοῦ Ν. 4258/2014). Μέ τόν ὁρισμό αὐτό καλύπτεται ἡ μάνδρα τῆς Ἱ. Μονῆς, ὁ Καθολικός Ναός καί τά Παρεκκλήσια του, ἀρχονταρίκι, κελλιά μοναχῶν, ξενῶνες, μαγειρεῖα, ἐργαστήρια, ἀποθῆκες κ.λπ., ὁτιδήποτε δηλαδή περικλείεται ὑπό τόν περίβολο τῆς Ἱ. Μονῆς καί λειτουργικά ἐξυπηρετεῖ τή μοναστηριακή ζωή. Αὐτονόητο εἶναι ὅτι ὁ περίβολος τῆς Ἱ. Μονῆς καθορίζεται ἀπό τό διοικητικό ὄργανο κάθε Ἱ. Μονῆς.

3. Διοικητική διαδικασία ἀδειοδότησης (ἄρθρο 10 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015 τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης (Υ.ΔΟΜ.) Κρήτης, Δωδεκανήσου». 

Α. Διαδικασία ἀδειοδότησης τῶν κατασκευῶν καί χρήσεων τῶν Νομικῶν Προσώπων τά ὁποῖα ὑπάγονται στήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Δωδεκανήσου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας τῆς Πάτμου.

Κατά τό νέο σύστημα ἔκδοσης ἀδειοδότησης (ν.4030/2011), τό ὁποῖο ἔχει ἐπεκταθεῖ καί στά ἐκκλησιαστικά κτήρια, ἡ ἀδειοδότηση  χωρίζεται σέ δύο φάσεις:

α) ἔγκριση δόμησης: ἡ πιστοποίηση τοῦ δικαιώματος δόμησης σύμφωνα πρός τούς ὅρους δόμησης, ἡ ὁποία ἐπιτρέπει τήν ἔκδοση τῆς ἄδειας δόμησης (πιστοποιεῖται ὅτι τό ἀκίνητο εἶναι ἄρτιο, οἰκοδομήσιμο, οἱ ὅροι δόμησής του, ὅτι ἡ προτεινόμενη τοποθέτηση τοῦ κτηρίου ἐπιτρέπεται στό ἀκίνητο).

β) ἄδεια δόμησης: ἡ ἄδεια πού ἐπιτρέπει τήν ἐκτέλεση τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν, οἱ ὁποῖες περιγράφονται σέ αὐτήν καί στίς μελέτες πού τή συνοδεύουν, σύμφωνα μέ τίς κείμενες διατάξεις.

Γιά τή νόμιμη ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν κάθε κατασκευῆς ἤ τῆς ἀλλαγῆς χρήσης τῆς γενικῆς ἁρμοδιότητας τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. προϋποτίθεται κατά σειρά:

1. Ἡ ὑποβολή αἴτησης πρός τόν οἰκεῖο Ἀρχιερέα γιά τήν ἔκδοση ἐγγράφου συμφώνου γνώμης, σχετικά μέ τήν ἐκκλησιαστική κατασκευή ἤ χρήση, συμπεριλαμβανομένου νόμιμου μεταγεγραμμένου τίτλου καί κατάθεση τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης στόν οἰκεῖο Ἀρχιερέα, γιά τήν προώθησή της πρός τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. καί τήν ἔκδοση θετικῆς γνώμης τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. ἐπί τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης.

2. Ἡ ἔγγραφη σύμφωνη γνώμη-ἄδεια τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέα, ἐγκεκριμένη ἀπό τό οἰκεῖο Μητροπολιτικό Συμβούλιο, γιά τήν ἐκκλησιαστική κατασκευή ἤ χρήση, χωρίς τήν ὁποία, ὁ φάκελος γιά τήν γνωμοδότηση τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. καί τήν ἔγκριση δόμησης δέν προωθοῦνται στό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. καί τήν Διεύθυνση Ἀρχιτεκτονικῆς, Οἰκοδομικῶν Κανονισμῶν καί Ἀδειοδοτήσεων (Δ.Α.Ο.Κ.Α., πρώην Δ.Ο.Κ.Κ.), ἀλλά ἐπιστρέφονται στόν ἐνδιαφερόμενο καί ἡ πρόοδος τῆς διαδικασίας ἐμποδίζεται. Σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τά Νομικά Πρόσωπα τά ὁποῖα ὑπάγονται στίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου καί τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία τῆς Πάτμου, ἀπαιτεῖται ἡ ἔγγραφη σύμφωνη γνώμη τῶν Μητροπολιτῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί γιά τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία τῆς Πάτμου, τοῦ Πατριαρχικοῦ  Ἐξάρχου Πάτμου.

β) Θετική γνωμοδότηση τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. ἐπί τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης. Γιά τήν ἔκδοση γνωμοδότησης τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. προκαταβάλλονται ἀπό τόν ἐνδιαφερόμενο τά προβλεπόμενα τέλη  (ἄρθρο 15 Κανονισμοῦ 3/2015) στόν Τραπεζικό λογαριασμό  τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης στήν Παγκρήτια Συνεταιριστική Τράπεζα μέ ΙΒΑΝ GR 7908700970000300002533654 καί ἐπωνυμία «ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΡΗΤΗΣ – ΣΥΝΟΔΙΚΟΝ ΓΡΑΦΕΙΟΝ». Στό γραμμάτιο εἴσπραξης τῆς τραπέζης πρέπει νά ἀναγράφεται ἡ ἐπωνυμία  τοῦ φορέως, ὁ ὁποῖος ζητᾶ τήν ἔκδοση τῆς ἄδειας καί ὡς αἰτιολογία ἐμβάσματος: «Τέλη Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.-Σ.Ε.Α.Κ.Δ.» Τό γραμμάτιο εἴσπραξης ἤ ἀποδεικτικό ἠλεκτρονικοῦ ἐμβάσματος ἀποστέλλεται στήν Υ.ΔΟΜ. Κ.Δ. μέ τηλεμοιότυπο στόν ἀριθμό 2810335860 ἤ μέ e-mail στήν ἠλεκτρονική διεύθυνση: [email protected]

3. Ἡ ἐπιστροφή ἀπό τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης μέ σύμφωνη γνώμη του πρός τήν Ἱερά Μητρόπολη, ἡ ὁποία διαβιβάζει τήν αἴτηση γιά τήν ἔγκριση δόμησης μέ τά λοιπά δικαιολογητικά της πρός τήν Διεύθυνση Ἀρχιτεκτονικῆς, Οἰκοδομικῶν Κανονισμῶν καί Ἀδειοδοτήσεων (Δ.Α.Ο.Κ.Α., πρώην Δ.Ο.Κ.Κ.) τοῦ Ὑπουργείου Παραγωγικῆς Ἀνασυγκρότησης, Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας (Υ.Π.Α.Π.ΕΝ.).

4. Ἡ ἐνημέρωση τῶν αἰτούντων καί ἡ κατάθεση ἀκόμα τριῶν ἀντιγράφων τῆς πλήρους μελέτης γιά τήν θεώρησή τους καί ἡ παράδοσή τους, δηλαδή ἕνα (1) στήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., ἕνα (1) στήν οἰκεία Μητρόπολη, ἕνα (1) στόν αἰτοῦντα τήν ἄδεια γιά αὐτά πού στήν παροῦσα ἀναγράφονται καί ἕνα (1) στό Ὑπουργεῖο Παραγωγικῆς Ἀνασυγκρότησης, Περιβάλλοντος καί Ἐνέργειας.

5. Σέ περιπτώσεις ἐργασιῶν ἤ χρήσεων, σχετικά μέ τίς ὁποῖες δέν ἀπαιτεῖται ἡ ἔγκριση ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης ἤ μελέτης συντήρησης, ὁ οἰκεῖος Ἀρχιερέας ἐφ’ ὅσον ἐκδώσει σύμφωνη γνώμη γιά αὐτές, προωθεῖ τήν αἴτηση μέ τά δικαιολογητικά της καί τή σύμφωνη γνώμη του στήν Δ.Α.Ο.Κ.Α. τοῦ Υ.Π.Α.Π.ΕΝ. γιά τήν ἔκδοση ἔγκρισης δόμησης.

6. Μετά τήν ἔκδοση τῆς ἔγκρισης δόμησης ἀπό τή Δ.Α.Ο.Κ.Α. τοῦ Υ.Π.Α.Π.ΕΝ. ἡ ὑποβολή αἴτησης μέ τά ἀπαιτούμενα δικαιολογητικά τοῦ ἐνδιαφερομένου, μαζί μέ τήν ἔγγραφη σύμφωνη γνώμη τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέα, πρός τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. γιά τήν ἔκδοση ἄδειας δόμησης.

7. Ἡ ἔκδοση ἄδειας δόμησης ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἀφοῦ ἐξετάσει τίς μελέτες καί τά σύμφωνα μέ τόν νόμο δικαιολογητικά.

8. Ἡ ἄδεια χρήσης τῶν λατρευτικῶν χώρων ἤ ἡ ἄδεια χρήσης μή λατρευτικῶν χώρων (ἀνάλογα μέ τόν λατρευτικό ἤ θρησκευτικό προορισμό τῆς κατασκευῆς), ἡ ὁποία περιλαμβάνεται στό στέλεχος τῆς ἄδειας δόμησης, σφραγίζεται καί ὑπογράφεται μέ τήν ἐντολή τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης ἀπό τόν Προϊστάμενο, ἐφ᾿ ὅσον ἡ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἐκδώσει τήν ἄδεια δόμησης καί ἀποτελεῖ πρόσθετη νόμιμη προϋπόθεση γιά τήν ἔναρξη τῶν ἐργασιῶν.

9. Αὐθημερόν ἀποστέλλεται στέλεχος τῆς ἄδειας δόμησης ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. πρός τήν Δ.Α.Ο.Κ.Α., ὁπότε ἀποτελεῖ ἀρχεῖο τῆς Δ.Α.Ο.Κ.Α. γιά τήν ἐκκίνηση τῆς διαδικασίας ἐλέγχου τῶν κατασκευῶν σύμφωνα μέ τίς ἰσχύουσες διατάξεις.

Β. Διαδικασία ἀδειοδότησης ἰδιωτικῶν Ἱερῶν Ναῶν.

Ἀπαιτεῖται:

1) Ἡ ὑποβολή αἴτησης τοῦ ἰδιώτη (φυσικοῦ ἤ νομικοῦ προσώπου δημοσίου ἤ ἰδιωτικοῦ δικαίου) γιά τήν παροχή ἔγγραφης σύμφωνης γνώμης σχετικά μέ τήν ἐκκλησιαστική κατασκευή ἤ χρήση πρός:

• τό οἰκεῖο Μητροπολιτικό Συμβούλιο, σέ ὅ,τι ἀφορᾶ στήν Ἱερά Ἀρχιεπισκοπή καί τίς Ἱερές Μητροπόλεις τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης ἤ

• στόν οἰκεῖο Ἀρχιερέα, σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου ἤ

• τόν Πατριαρχικό Ἔξαρχο σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

Ἐάν ἡ αἴτηση ἀφορᾶ σέ ἰδιωτικό ναό νομικοῦ προσώπου, δημόσιου ἤ ἰδιωτικοῦ δικαίου, ἀπαιτεῖται περαιτέρω καί ἡ κατάθεση σχεδίου κανονισμοῦ λειτουργίας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.

Στήν περίπτωση πού τό οἰκεῖο Μητροπολιτικό Συμβούλιο γιά τήν Ἐκκλησία Κρήτης, ἤ ὁ οἰκεῖος Ἀρχιερέας γιά τίς Μητροπόλεις τῆς Δωδεκανήσου ἤ Πατριαρχικός Ἔξαρχος Πάτμου ἀπορρίψει τήν αἴτηση, ἡ ἀπορριπτική ἀπόφαση πρέπει νά εἶναι εἰδικῶς αἰτιολογημένη καί νά στηρίζεται στήν κείμενη ἐκκλησιαστική καί πολεοδομική νομοθεσία.

2) Ἡ ἔγγραφη σύμφωνη γνώμη-ἄδεια γιά τήν ἐκκλησιαστική κατασκευή ἤ χρήση:

• τοῦ οἰκείου Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου γιά τήν Ἐκκλησία Κρήτης ἤ

• τοῦ οἰκείου Ἀρχιερέα γιά τίς Μητροπόλεις Δωδεκανήσου ἤ

• τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἐξάρχου γιά τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

Ἐάν ἡ αἴτηση ἀφορᾶ σέ ἰδιωτικό ναό νομικοῦ προσώπου, δημόσιου ἤ ἰδιωτικοῦ δικαίου, ἡ σύμφωνη γνώμη – ἄδεια τῶν ὡς ἄνω διοικητικῶν ὀργάνων ἐκδίδεται συγχρόνως μέ τόν κανονισμό λειτουργίας τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.

Χωρίς σύμφωνη γνώμη ὁ φάκελος γιά τή γνωμοδότηση τοῦ τοπικοῦ Σ. Α. τοῦ Ν. 4030/2011(Φ.Ε.Κ. Α/ 249/25.11.2011) καί ἡ αἴτηση γιά τήν ἔγκριση δόμησης δέν προωθοῦνται στό Σ.Α. καί τήν ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. καί ἡ ἔκδοση ἔγκρισης δόμησης ἀπό τήν ἐν λόγῳ Υ.ΔΟΜ. ἐμποδίζεται (ἄρθρο 2 παρ. 2 περ. Θ. ἐδαφ. 1 τοῦ ν. 4030/2011 (Φ.Ε.Κ. Α΄/ 249/25.11.2011).

3) Ἡ προώθηση τῆς αἴτησης καί τῶν δικαιολογητικῶν γιά τήν ἔγκριση δόμησης καί τήν ἄδεια δόμησης:

• ἀπό τό Μητροπολιτικό Συμβούλιο γιά τήν Ἐκκλησία Κρήτης, ἤ

•τόν οἰκεῖο Ἀρχιερέα γιά τίς Μητροπόλεις Δωδεκανήσου ἤ

• τόν Πατριαρχικό Ἔξαρχο γιά τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου

πρός τήν κατά τόπο ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. τοῦ οἰκείου Δήμου, ἡ ὁποία ἔχει τήν ἁρμοδιότητα ἔκδοσής τους.

4) Ὡς πρός τή λειτουργία τῶν ἰδιωτικῶν Ἱερῶν Ναῶν, ἐφαρμόζονται αὐστηρῶς οἱ ἰσχύουσες ἐκκλησιαστικές διατάξεις.

Ἡ παραπάνω διαδικασία (Α καί Β) τηρεῖται γιά κάθε Ἱερά Μονή ἤ Ἱερό Ναό, ἤ ἐκκλησιαστικό ἵδρυμα ἤ ἐκκλησιαστική Σχολή, ἡ ὁποία ἀκολουθεῖ τό δόγμα τῆς Ἀνατολικῆς Ὀρθοδόξου Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας, εἴτε ἀνήκει σέ ἐκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο ἤ σέ φυσικό πρόσωπο ἤ νομικό πρόσωπο ἰδιωτικοῦ δικαίου (ἄρθρο 2 παρ. 2 περ. 2θ τοῦ ν. 4030/2011 (Φ.Ε.Κ. Α΄/ 249/25.11.2011), δηλ. γιά τά Ἐκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα τά ὁποῖα ὑπάγονται στήν κανονική δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί ἀνήκουν στήν Ἐκκλησία Κρήτης, τίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου καί τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

4. Κωδικοποίηση σταδίων διαδικασίας ἀδειοδότησης. 

ΒΗΜΑΤΑ ΑΔΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ:

Α. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ:

Ἡ ὑποβολή αἴτησης πρός τόν οἰκεῖο Ἀρχιερέα γιά τήν ἔκδοση ἐγγράφου συμφώνου γνώμης, σχετικά μέ τήν ἐκκλησιαστική κατασκευή ἤ χρήση. Ἡ αἴτηση θά συνοδεύεται μέ:

α. Νόμιμο μεταγεγραμμένο τίτλο.

ΑΝΤΙ ΤΙΤΛΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΤΕΘΕΙ:

Πιστοποιητικό ἀπό τό ἁρμόδιο Ὑποθηκοφυλακεῖο περί μή διεκδίκησης τοῦ ἀκινήτου ἀπό τό Δημόσιο ἤ Ο.Τ.Α..

Συμβολαιογραφική Πράξη πού συντάσσεται κατά τίς διατάξεις τῶν ἄρθρων 7 τοῦ Ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. 256/Α΄/ )ἤ 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Φ.Ε.Κ. 42/Α΄/), ὑπογράφεται ἀπό τό  Νόμιμο ἐκπρόσωπο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Νομικοῦ Προσώπου καί συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα. Πράξη συμβολαιογραφική συντάσσεται καί γιά τά ἀκίνητα Ἱ. Μονῶν.

Γιά ὑφιστάμενα κτήρια ὑπεύθυνη Δήλωση τοῦ Ν.1599/1986 στήν ὁποία δηλώνεται ὁ χρόνος ἀνέγερσής τους.

β. Ἀρχιτεκτονική μελέτη εἰς διπλοῦν (σχέδια καί τεχνική ἔκθεση), φωτογραφική ἀποτύπωση, τοπογραφικό διάγραμμα μέ θεωρημένους τούς ὅρους δόμησης καί τίς ἀπαραίτητες ἐγκρίσεις πού ἀφοροῦν τό συγκεκριμένο οἰκόπεδο, ἀπό τήν κατά τόπον ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. καί διάγραμμα δόμησης.

Β. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ι. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ή Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Ή ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΕΞΑΡΧΙΑΣ ΠΑΤΜΟΥ:

1. Ἔκδοση ἐγγράφου συμφώνου γνώμης τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου, (ἐγκεκριμένη ἀπό τό Μητροπολιτικό Συμβούλιο, γιά τά νομικά ἤ φυσικά πρόσωπα τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης) ἤ τοῦ Πατριαρχικοῦ Ἐξάρχου Πάτμου.

2. Προώθηση τοῦ φακέλου τῆς μελέτης πρός τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ:

Προκαταβολή τέλους ὑπέρ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

Δ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Σ.Ε.Α.Κ.Δ.:

Ἐξέταση τῆς μελέτης καί:

1. Ἔγκριση μελέτης, κατάθεση – τοῦ ἐργοδότη ἤ μηχανικοῦ – τῶν ὑπολοίπων τριῶν ἀντιγράφων τοῦ φακέλου τῆς μελέτης πρός θεώρηση καί ἐπιστροφή πρός Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή ἤ Ἱ. Μητρόπολη ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

2. Διαφωνία καί τροποποίηση μελέτης, κατόπιν ἐπικοινωνίας μέ τούς μελετητές (καί κοινοποίηση πρός Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή ἤ Ἱ. Μητρόπολη ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου), τελική ἔγκριση καί ἐπιστροφή μελέτης πρός Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή ἤ Ἱ. Μητρόπολη ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

Ε. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ι. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ή Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Ή ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΕΞΑΡΧΙΑΣ ΠΑΤΜΟΥ:

Κατάθεση φακέλου μελετῶν καί δικαιολογητικῶν (μέ τίς σχετικές ἐγκρίσεις) γιά ἀποστολή πρός τή Δ.Α.Ο.Κ.Α. γιά τήν ἔγκριση δόμησης

Παρατήρηση: Γιά τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου τήν αἴτηση γιά ἔκδοση τῆς ἔγκρισης δόμησης καί τό σχετικό φάκελο, ὑποβάλει στήν ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ. ὁ Πατριαρχικός ἔξαρχος, μέ τήν προηγούμενη σύμφωνη γνώμη τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου (Ν. 4258/2014, Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14-04-2014).

ΣΤ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Δ.Α.Ο.Κ.Α. Υ.Π.Α.Π.ΕΝ..

 1. Ἐξέταση, ἔγκριση καί χορήγηση Ἔγκρισης Δόμησης.

 2. Ἐπιστροφή στήν Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή, Ἱ. Μητροπόλεις ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου ἤ

 3. Ἀπόρριψη.

 4. Ἐπικοινωνία, τροποποίηση μελέτης καί τελική ἔγκριση.

Ζ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΕΡΓΟΔΟΤΟΥ, ΜΗΧΑΝΙΚΟΥ:

Προκαταβολή τέλους ὑπέρ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. καί κατάθεση λοιπῶν μελετῶν στήν Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή, Ἱ. Μητροπόλεις ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου.

Η. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Ι. ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΚΡΗΤΗΣ Ή Ι. ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ Ή ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗΣ ΕΞΑΡΧΙΑΣ ΠΑΤΜΟΥ:

Προώθηση λοιπῶν μελετῶν πρός τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

Θ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.:

1. Ἔλεγχος πληρότητας λοιπῶν δικαιολογητικῶν (μελέτες, φορολογικά, ἀμοιβές μηχανικῶν).

2. Ἔκδοση Ἄδειας Δόμησης καί Ἄδειας Χρήσης τῶν λατρευτικῶν χώρων ἤ τῶν μή λατρευτικῶν ἐκκλησιαστικῶν χώρων.

3. Ἀποστολή ἄδειας  πρός τήν Δ.Α.Ο.Κ.Α. τοῦ Υ.Π.Α.Π.ΕΝ. καί τήν κατά τόπον ἁρμόδια Υ.ΔΟΜ.  γιά τήν ἐκκίνηση τῆς διαδικασίας ἐλέγχου τῶν κατασκευῶν.

4. Ἀποστολή τοῦ ἐντύπου τῆς Ἄδειας Δόμησης καί Ἄδειας Χρήσης τῶν λατρευτικῶν χώρων ἤ τῶν μή λατρευτικῶν ἐκκλησιαστικῶν χώρων πρός τήν Ἱ. Ἀρχιεπισκοπή, Ἱ. Μητροπόλεις ἤ Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου καί τόν αἰτοῦντα ἐργοδότη -ἰδιοκτήτη.

5. Δικαιολογητικά καί ἀπαιτούμενες μελέτες.

 Ἰσχύει καί γιά τά ἐκκλησιαστικά ἀκίνητα ἡ κείμενη γενική πολεοδομική νομοθεσία (Ν.4030/2011, Ν.4067/2012 κ.λπ.), οἱ γενικοί καί οἱ τυχόν εἰδικοί τοπικοί ὅροι δόμησης, ὅπως ἰσχύει ἑκάστοτε.

 Ὅσον ἀφορᾶ στά ἀπαιτούμενα δικαιολογητικά, τίς μελέτες καί τίς προδιαγραφές τους, οἱ μελετητές μποροῦν νά ἀνατρέξουν στή σχετική νομοθεσία ἀναλόγως τοῦ εἴδους τῶν οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν, δηλ. ἄδειες δομήσεως, Ἐγκρίσεις ἐργασιῶν Μικρῆς Κλίμακας, ἐργασίες τῆς παρ. 3 καί 4 τοῦ ἄρθρου 4 τοῦ Ν. 4067/2012 (Ν. 4030/2011, Υ.Α. οἴκ. 7533/2012.) (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι).

 Οἱ Υ.ΔΟΜ. τῶν τοπικῶν Δήμων χορηγοῦν τούς ὅρους δόμησης καί τίς ἐγκρίσεις καί τούς θεωροῦν στό τοπογραφικό διάγραμμα τοῦ οἰκοπέδου, προκειμένου νά γίνει ὁ ἔλεγχος καί νά ἐκδοθεῖ ἡ Ἔγκριση Δόμησης ἀπό τήν Δ.Α.Ο.Κ.Α..

 Παρεκκλίσεις ὡς πρός τό ὕψος καί τόν συντελεστή ὄγκου ἐπιτρέπονται, σύμφωνα μέ τήν παράγραφο 2 τοῦ ἄρθρου 15 τοῦ Ν. 4067/2012, τήν παράγραφο 1 τοῦ ἄρθρου 27 τοῦ Ν. 4067/2012 καί τήν παράγραφο 11 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν. 4258/2014, μέ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς μετά ἀπό γνωμοδότηση τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

 Γιά τήν ἐξέταση τῶν φακέλων ἀπό τό Σ..Ε.Α.Κ.Δ. ἀπαιτοῦνται:

 1. Τοπογραφικό διάγραμμα,

 2. Διάγραμμα δόμησης (στίς περιπτώσεις ἀνεγέρσεων, προσθηκῶν τροποποίησης καί ἀλλαγῆς χρήσης),

 3. Ἀρχιτεκτονική μελέτη,

 4. Πλήρης φωτογραφική ἀποτύπωση,

 5. Τεχνική αἰτιολογική ἔκθεση,

 6. Σχέδια ξυλοτύπων (κατά περίπτωση),

 7. Σχέδια Η/Μ (κατά περίπτωση),

 8. Ἀποδεικτικά προκαταβολῆς τελῶν ὑπέρ τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

 Εἰδικά γιά Ἱερούς Ναούς ἰδιαιτέρων ἀρχιτεκτονικῶν ἀπαιτήσεων καί σύνθετων ὀγκοπλαστικῶν ἐπιλύσεων, γιά τή διευκόλυνση τοῦ ἐλέγχου ἀπό τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ., προτείνεται ἡ ὑποβολή σχεδίου ἀνόψεως τῶν Ναῶν καθώς καί τρισδιάστατη ἀξονομετρική ἤ προοπτική ἀπεικόνιση  τοῦ ἐσωτερικοῦ, ἐκτός αὐτῆς τοῦ ἐξωτερικοῦ πού ἤδη ἀπαιτεῖται στό διάγραμμα δόμησης.  Τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. μπορεῖ σέ εἰδικές περιπτώσεις νά ζητήσει καί ἐπιπλέον δικαιολογητικά στοιχεῖα, ἀκόμα καί σχετιζόμενα μέ ἄλλες μελέτες (ἠλεκτρομηχανολογικά κ.λπ.,) ὅταν κρίνει ὅτι ἐπηρεάζουν τή συνολική πρόταση.

 Σημειώνεται ὅτι καί γιά τίς ἐκκλησιαστικές κατασκευές ἰσχύει ἡ παρ. 2 τοῦ ἄρθρου 8 τοῦ Ν. 4030/2001:

«Οἱ μελετητές μηχανικοί εὐθύνονται γιά τήν ἐκπόνηση ὅλων τῶν ἐπί μέρους μελετῶν σύμφωνα μέ τίς κείμενες διατάξεις. Γιά τίς ἄδειες δόμησης πού ἀφοροῦν κτήρια σέ παραδοσιακό οἰκισμό, παραδοσιακό ἤ ἱστορικό τμῆμα πόλης, οἰκιστικό σύνολο πού ἔχει χαρακτηριστεῖ ὡς ἱστορικό διατηρητέο μνημεῖο, καθώς καί κηρυγμένα διατηρητέα κτήρια ἤ νεότερα μνημεῖα οἱ ἀρχιτεκτονικές μελέτες ἐκπονοῦνται καί ὑπογράφονται ἀποκλειστικά ἀπό ἀρχιτέκτονες μηχανικούς καί οἱ στατικές μελέτες ἀπό ἁρμόδιους πολιτικούς μηχανικούς».

Κατά τή διαδικασία τῶν ἐλέγχων, θά πραγματοποιοῦνται οἱ ἔλεγχοι φορολογικῶν ὀφειλῶν ἀνά στάδιο, ὅπως προβλέπεται στήν ἰσχύουσα νομοθεσία (Υ.Α. οἴκ. 7533/2012, Φ.Ε.Κ. Β΄/251).

6. Τέλη (ἄρθρο 15 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015). 

Γιά τήν ἔκδοση κάθε ἄδειας δόμησης ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. προκαταβάλλεται ἀπό τόν αἰτοῦντα ἀναλογικό τέλος ποσοῦ 4,00 εὐρώ ἀνά τ.μ. τῆς ἀδειοδοτούμενης κατασκευῆς.

Γιά τήν ἔκδοση κάθε γνωμοδότησης τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. ἀπό τόν αἰτοῦντα προκαταβάλλεται πάγιο τέλος ποσοῦ 200,00 εὐρώ γιά κάθε ἀδειοδοτούμενη κατασκευή.

Γιά τήν ἀναθεώρηση τῆς ἄδειας δόμησης ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. προκαταβάλλεται ἀπό τόν αἰτοῦντα πάγιο τέλος ποσοῦ 150,00 εὐρώ γιά κάθε ἀδειοδοτούμενη κατασκευή. Σέ περίπτωση ἀνάγκης διενέργειας αὐτοψίας, πρίν τήν ἀναθεώρηση, ὁ αἰτῶν προκαταβάλλει τά ἔξοδα μετάβασης καί διαμονῆς τοῦ ἁρμόδιου ὑπαλλήλου.

Γιά τήν ἐνημέρωση τοῦ φακέλου τῆς ἄδειας δόμησης ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. προκαταβάλλεται ἀπό τόν αἰτοῦντα πάγιο τέλος ποσοῦ 100,00 εὐρώ (ἐκτός ἐάν πρόκειται περί μεταβολῆς τοῦ ὀνόματος τοῦ ἰδιοκτήτη, ὁπότε δέν ὀφείλεται τέλος).

Τά τέλη προκαταβάλλονται στό γραφεῖο τῆς Ἀρχιγραμματείας τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί εἰσπράττονται ἀπό τήν Ἐκκλησία τῆς Κρήτης καί ἔχουν ὡς ἀποκλειστικό προορισμό τήν κάλυψη τῶν λειτουργικῶν δαπανῶν καί γενικά τήν ὑποστήριξη λειτουργίας τῆς Υ.ΔΟΜ. καί τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

7. Καλλιτεχνικά ἔργα.

 Ὅπως προβλέπεται στό ἄρθρο 12 παρ. 9 τοῦ Ν. 4258/2014, γιά τήν ἐκτέλεση κάθε καλλιτεχνικῆς ἐργασίας (ἁγιογραφικό καί λοιπό διάκοσμο, τοποθέτηση ξυλόγλυπτου ἤ μαρμαρόγλυπτου διακόσμου ἤ ὑαλοστασίων βιτρῶ κ.λ.π.), σέ ἐκκλησιαστικό κτήριο νομικοῦ προσώπου τοῦ Ν. 4149/1969, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία Πάτμου, (Ἐνορία, Μονή, Μητρόπολη, Προσκύνημα, Ἵδρυμα, κ.λπ.), ἀπαιτεῖται καί ἀρκεῖ ἡ καλλιτεχνική ἄδεια ἡ ὁποία ἐκδίδεται ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. μετά τήν σύμφωνη γνώμη τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

 Χωρίς τήν καλλιτεχνική ἄδεια ἀπαγορεύεται ἡ ἔναρξη καλλιτεχνικῆς ἐργασίας.

 Καλλιτεχνική ἐργασία μπορεῖ νά ἐκτελέσει καλλιτέχνης ἀνεξάρτητα ἄν εἶναι ἐγγεγραμμένος στό Ἐπιμελητήριο Εἰκαστικῶν Τεχνῶν ἤ ὄχι.

  Δικαιολογητικά καί προδιαγραφές μελετῶν γιά καλλιτεχνικά ἔργα.

1. Ἁγιογράφηση Ἱ. Ναῶν.

Ὁ προτεινόμενος ἁγιογράφος πρέπει:

α. Σέ περίπτωση ἔναρξης ἁγιογραφήσεως Ἱ. Ναοῦ νά προσκομίσει τά παρακάτω:

• Εἰκονογραφικό πρόγραμμα ὁλοκλήρου τοῦ Ναοῦ, σέ κλίμακα 1:50.

• Τεχνική ἔκθεση πού θά περιγράφει τόν τρόπο ἐφαρμογῆς τῆς ἐργασίας καί τά προτεινόμενα ὑλικά αὐτῆς.

• Ἔγχρωμα ἀναλυτικά σχέδια λεπτομερειῶν, σέ κλίμακα 1:10 (κεφάλι Θεοτόκου, ἐάν πρόκειται γιά Πλατυτέρα, κεφάλι Παντοκράτορος, ἐάν πρόκειται γιά τροῦλλο ἤ κεφάλι τοῦ κυριότερου προσώπου σέ περίπτωση συνθέσεως).

• Λεπτομερῆ χρωματική μελέτη τοῦ τμήματος πού θά ἁγιογραφηθεῖ, σέ κλίμακα 1:20.

• Φωτογραφίες τοῦ τμήματος τοῦ Ναοῦ πού θά ἁγιογραφηθεῖ.

β. Σέ περίπτωση συνέχισης ἁγιογράφησης ναοῦ ἀπό ἄλλο καλλιτέχνη, τότε πρέπει νά προσκομισθοῦν σχέδια, πού θά δείχνουν πόση ἐπιφάνεια ἔχει ἁγιογραφηθεῖ καί πόση ἐπιφάνεια εἶναι λευκή.

γ. Σέ περίπτωση ἁγιογραφήσεως Ἱ. Ναῶν, οἱ ὁποῖοι ἔχουν χαρακτηριστεῖ ὡς μνημεῖα ἀπό τό Ὑπουργεῖο Πολιτισμοῦ ἤ γιά Ναούς πού δέν εἶναι χαρακτηρισμένοι ἀλλά ἔχουν ἡλικία πρίν τό 1830 (ὁπότε κατά τόν Ν.3028/2002 θεωροῦνται ἀρχαία μνημεῖα) ἀπαιτεῖται νά προσκομίζεται ἡ ἄδεια τῆς ἀντιστοίχου Ἐφορείας τοῦ Ὑπουργείου Πολιτισμοῦ.

2. Τέμπλα, Ἔπιπλα, Δαπεδοστρώσεις, Ὀρθομαρμαρώσεις, Χρωματισμοί κ.λ.π.

Γιά τίς παραπάνω περιπτώσεις ἀπαιτοῦνται:

• Τομές κατά μῆκος καί κατά πλάτος τοῦ Ἱ. Ναοῦ, στίς ὁποῖες θά φαίνεται ἡ τοποθέτηση (τοῦ τέμπλου π.χ.), σέ σχέση μέ τόν ὑπόλοιπο Ἱ. Ναό.

• Κάτοψη τοῦ τέμπλου ἤ τοῦ ἐπίπλου, σέ κλίμακα 1:20.

• Ὁλοκληρωμένο ἀρχιτεκτονικό σχέδιο μαζί μέ τά διακοσμητικά στοιχεῖα του, σέ κλίμακα 1:10.

• Ἀναλυτικά σχέδια λεπτομερειῶν σέ κλίμακα 1:1 (πεσσοί, θωράκια, κίονες, κιονόκρανα, καμάρες εἰκόνων κ.λ.π. διακοσμητικά στοιχεῖα).

• Δεῖγμα διακοσμητικοῦ, σέ ξύλο ἤ μάρμαρο 1:1, γιά νά φαίνεται ὁ τρόπος ἐκτέλεσης τοῦ ἔργου.

• Φωτογραφίες ὑπάρχουσας κατάστασης πρίν τήν ἐπέμβαση.

• Τά σχέδια καί ἡ μελέτη θά εἶναι ὑπογεγραμμένα ἀπό διπλωματοῦχο διακοσμητή ἤ ἀρχιτέκτονα. Ἐάν πρόκειται γιά ἐμπειροτέχνη ἤ εἰδικό τεχνίτη, ἀπαιτεῖται βεβαίωση τοῦ καλλιτεχνικοῦ ἐπιμελητηρίου καί φωτογραφίες ἄλλων ἔργων του.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

Παράρτημα Ι

 Ἄδειες δόμησης (ἄρθρο 4 Ν. 4067/2012, Φ.Ε.Κ. 79/Α΄/09-04-2012).

«1. Ἄδεια Δόμησης, κατά τήν ἔννοια τοῦ ἄρθρου 1 τοῦ ν. 4030/2011, ἀπαιτεῖται γιά τήν ἐκτέλεση ὁποιασδήποτε ἐργασίας δόμησης, ὅπως: 

α. Κατεδάφιση κατασκευῶν. 

β. Ἐκσκαφές ἤ ἐπιχώσεις μεγαλύτερές του σύν/πλήν 0,80 μέτρα καθώς καί ἐπιστρώσεις, διαμορφώσεις οἰκοπέδων καί γηπέδων μέ σκοπό τή δόμηση.

γ. Τοποθέτηση ἰκριωμάτων. 

δ. Ἀνέγερση, προσθήκη, ἐπισκευή, κτηρίων καί τῶν παραρτημάτων τους.

ε. Τροποποίηση ἤ ἐπισκευή ὄψεων μέ χρήση ἰκριωμάτων. 

στ. Ἀλλαγή χρήσης, σέ περίπτωση πού ἐπέρχεται ἀλλαγή πρός τό δυσμενέστερο, στά φορτία σχεδιασμοῦ τῆς στατικῆς μελέτης ἤ στόν ἀριθμό ἀπαιτουμένων θέσεων στάθμευσης. 

ζ. Κατασκευή καί προσθήκη ὁποιασδήποτε μορφῆς ἐγκατάστασης, πού δέν ὁρίζεται μέ τίς παραγράφους 2 καί 3. 

η. Περιτοιχίσεις καί περιφράξεις πού δέν ὁρίζονται μέ τήν παράγραφο 3ζ.

θ. Κατασκευή ὑπόγειων δεξαμενῶν. 

2. Ἔγκριση ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας, ἀπαιτεῖται γιά τίς ἀκόλουθες ἐργασίες σέ κτήρια πού ὑφίστανται νόμιμα: 

α. Δοκιμαστικές τομές τοῦ ἐδάφους καί ἐκσκαφή μετά ἀπό ἔγγραφο τῆς ἁρμόδιας ἀρχαιολογικῆς ὑπηρεσίας. 

β. Τοποθέτηση προκατασκευασμένων κατοικιῶν γιά αὐτοστέγαση μειονεκτικῶν καί εἰδικῶν ὁμάδων πληθυσμοῦ, ὅπως ἑκάστοτε ὁρίζονται. 

γ. Ἀντλητικές ἐγκαταστάσεις καί κτίσματα μέ τίς ἀπολύτως ἀπαραίτητες διαστάσεις γιά τή στέγασή τους σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 3 τοῦ π.δ. 24/ 31.5.1985 (Δ’ 270), ἐκτός τῆς περίπτωσης πού ἐπιβάλλεται ἡ κατασκευή ὑποστυλωμάτων καί ἐφόσον ἔχουν τήν ἀπαιτούμενη ἔγκριση τῆς ἁρμόδιας Διεύθυνσης Γεωργίας. 

δ. Γεωτρήσεις νεροῦ σέ ἰδιόκτητα οἰκόπεδα ἐντός σχεδίου ἤ ἐντός οἰκισμοῦ ἤ σέ γήπεδα ἐκτός σχεδίου, μετά ἀπό ἔγκριση τοῦ δήμου τῆς περιοχῆς καί τῆς ἁρμόδιας Διεύθυνσης τῆς περιφέρειας. 

ε. Οἱ ἐργασίες πού ἀπαιτοῦνται γιά γεωτεχνικές ἔρευνες, σύμφωνα μέ τόν ΕΑΚ 2003, χωρίς ἐργασίες ἀντιστήριξης. 

στ. Ἐγκατάσταση προσωρινῶν κατασκευῶν πού συνοδεύεται μέ πιστοποιητικό στατικῆς ἐπάρκειας. 

ζ. Ἡ κατασκευή ἀνελκυστήρα σύμφωνα μέ τήν παράγραφο 3 τοῦ ἄρθρου 27 πού ἀπαιτεῖται γιά τή μετακίνηση τῶν ἀτόμων μέ ἀναπηρία ἤ ἐμποδιζόμενων ἀτόμων σέ ὑφιστάμενα κτήρια. 

η. Κοπή δένδρων μέσα σέ ἐγκεκριμένα ρυμοτομικά σχέδια ἤ τίς Ζ.Ο.Ε. ποῦ δέν προστατεύονται ἀπό τίς διατάξεις γιά τήν προστασία τῶν δασῶν καί τῶν δασικῶν γενικά ἐκτάσεων ἤ ἀπό διατάξεις τῆς ἀρχαιολογικῆς νομοθεσίας ἤ τῆς νομοθεσίας γιά τίς προστατευόμενες περιοχές ἤ ἄλλης συναφοῦς νομοθεσίας. Γιά τήν κοπή δένδρων, στό περίγραμμα τῆς ἐκσκαφῆς δέν ἀπαιτεῖται ὁποιαδήποτε ἄδεια κατά τίς διατάξεις τοῦ παρόντος, μέ τήν ἐξαίρεση τῶν ἀδειῶν καί ἐγκρίσεων πού ἀπαιτοῦνται ἀπό τίς εἰδικές διατάξεις τοῦ προηγούμενου ἐδαφίου. 

θ. Ὑπόγειοι σταθμοί διανομῆς ἤ μέτρησης καί ρύθμισης φυσικοῦ ἀερίου.

Ἡ ἔγκριση ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας ἐκδίδεται ἀπό τήν ἁρμόδια ὑπηρεσία δόμησης, μετά ἀπό αἴτηση τοῦ ἰδιοκτήτη ἤ τοῦ ἔχοντος νόμιμο δικαίωμα, ἡ ὁποία συνοδεύεται ἀπό τεχνική ἔκθεση μηχανικοῦ. Μέ ἀπόφαση τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς καθορίζεται ἡ διαδικασία ἔκδοσης τῆς ἔγκρισης ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας καί κάθε σχετικό θέμα.

3. Δέν ἀπαιτεῖται Ἄδεια Δόμησης ἤ ἔγκριση ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας, γιά τίς ἀκόλουθες ἐργασίες: 

α. Μικρῆς ἔκτασης ἐσωτερικές ἐπισκευές ἤ διασκευές πού δέν μεταβάλλουν τή φέρουσα κατασκευή τοῦ κτηρίου ἤ τίς ὄψεις του, συμπεριλαμβανομένων τῶν κατασκευῶν πού ἀπαιτοῦνται γιά τή μετακίνηση ἤ τήν κάθε μορφῆς ἐξυπηρέτηση τῶν ἀτόμων μέ ἀναπηρία ἤ ἐμποδιζόμενων ἀτόμων. Δέν συμπεριλαμβάνεται ἡ κατασκευή ἀνελκυστήρα τῆς παραγράφου 2 τοῦ ἄρθρου 27. 

β. Ἐσωτερικούς καί ἐξωτερικούς χρωματισμούς ἤ ἀντικατάσταση κιγκλιδωμάτων χωρίς χρήση ἰκριωμάτων. 

γ. Ἀλλαγή ἤ ἐπισκευή δαπέδων. 

δ. Συντήρηση, ἐπισκευή ἤ διασκευή ἐγκαταστάσεων καί ἀγωγῶν κτηρίων.

ε. Ἀντικατάσταση ἐσωτερικῶν ἤ ἐξωτερικῶν κουφωμάτων στό ἴδιο ἄνοιγμα.

στ. Συντήρηση, ἐπισκευή στεγῶν χωρίς χρήση ἰκριωμάτων. 

ζ. Ἁπλή περιτοίχιση ἀπό λιθοδομή μέχρι ὕψους ἑνός μέτρου (1,00 μ.) ἤ περίφραξη ἀπό ἐλαφρύ ὑλικό χωρίς χρήση σενάζ, γηπέδων σέ ἐκτός σχεδίου περιοχές. Ἐπίσης, ἐπιτρέπεται ὁριοθέτηση μέ πασσάλους τῶν κορυφῶν οἰκοπέδου ἤ γηπέδου. 

η. Κατασκευή πέργκολας σέ ἰσόγειους ὑπαίθριους χώρους κατοικιῶν ἤ στόν περιβάλλοντα ἀκάλυπτο χῶρο. Κατασκευή ἑστιῶν, φούρνων καί τζακιῶν σέ ἐσωτερικούς χώρους. 

θ. Τοποθέτηση ἀσκεποῦς δεξαμενῆς νεροῦ ἤ πισίνας, μέγιστης ἐπιφάνειας 50 τ.μ., πού ἐξυπηρετοῦνται μέ ἐξωτερικά συστήματα μηχανοστασίου τύπου compact καί δέν ἀπαιτεῖται γιά τήν ἐγκατάστασή τους τοιχίο ἀπό ὁπλισμένο σκυρόδεμα καί μέ τήν προϋπόθεση ὅτι τό ὕψος ὅλων τῶν κατασκευῶν σέ κανένα σημεῖο δέν ὑπερβαίνει περισσότερό το ἕνα μέτρο (1,00 μ.) ἀπό τήν ὁριστική στάθμη ἐδάφους καί ἐφόσον δέν ἀπαιτοῦνται ἐκσκαφές ἤ ἐπιχώσεις τοῦ φυσικοῦ ἐδάφους μεγαλύτερες ἀπό 1,00 μ. γιά τήν τοποθέτησή της καί τηρεῖται ἡ ἀπαιτούμενη φύτευση τοῦ ὑποχρεωτικῶς ἀκαλύπτου χώρου. Γιά τήν ἐγκατάσταση ἀπαιτεῖται δήλωση ἁρμόδιου μηχανικοῦ πού ἀναλαμβάνει τήν εὐθύνη τῆς στατικῆς καί ἠλεκτρομηχανολογικῆς ἀσφάλειας τῆς κατασκευῆς καί τῶν ἐγκαταστάσεων. 

ι. Μικρές διαμορφώσεις τοῦ ἐδάφους μέ πέτρα μέχρι σύν/πλήν 0,50 μ. ἀπό τό φυσικό ἔδαφος. 

ια. Τοποθέτηση κλιματιστικῶν καί ἐπιτοίχιων λέβητων ἀερίου γιά θέρμανση καί παραγωγή ζεστοῦ νεροῦ χρήσης, σέ ὑφιστάμενα κτήρια σύμφωνα μέ τήν παράγραφο 10 τοῦ ἄρθρου 16, ἐγκατάσταση συστοιχίας ἐπιτοίχων λεβήτων ἀερίου γιά θέρμανση ἤ παραγωγή ζεστοῦ νεροῦ χρήσης σέ ἰσόγειους ὑπαίθριους χώρους κατοικιῶν, ἐγκατάσταση συστημάτων τροφοδοσίας, ρύθμισης καί μέτρησης φυσικοῦ ἀερίου (ρυθμιστές, μετρητές, παροχετευτικοί ἀγωγοί), ἐγκατάσταση συστημάτων Συμπαραγωγῆς Ἠλεκτρισμοῦ καί Θερμότητας Ὑψηλῆς Ἀποδοτικότητας (ΣΗΘΥΑ), ὑπέργειοι σταθμοί διανομῆς ἤ μέτρησης καί ρύθμισης φυσικοῦ ἀερίου σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 17. 

ιβ. Τοποθέτηση ἡλιακῶν θερμοσιφώνων σύμφωνα μέ τήν παράγραφο 2β’ καί γ’ τοῦ ἄρθρου 19. 

ιγ. Ἡ κατασκευή φυτεμένων δωμάτων καί φυτεμένων ἐπιφανειῶν. 

ιδ. Τοποθέτηση ἐξωτερικῆς θερμομόνωσης ἤ παθητικῶν ἡλιακῶν συστημάτων στίς ἐξωτερικές ὄψεις ὑφιστάμενων κτιρίων, ἐφόσον δέν ἀλλοιώνονται οἱ ὄψεις. Γιά τίς ἀνωτέρω ἐργασίες ἀπαιτεῖται, πρό 48 ὡρῶν, ἔγγραφη ἐνημέρωση γιά τήν ἐκτέλεσή τους τῆς ἁρμόδιας Ὑπηρεσίας Δόμησης, πού γνωστοποιεῖται στό οἰκεῖο ἀστυνομικό τμῆμα. Μέ προεδρικό διάταγμα, τό ὁποῖο ἐκδίδεται μέ πρόταση τοῦ Ὑπουργοῦ Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς, μποροῦν νά καθορίζονται ἐπιπλέον τῶν παραπάνω καί ἄλλες περιπτώσεις, ὅπου δέν ἀπαιτεῖται ἄδεια δόμησης, ἀλλά ἔγκριση ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας ἤ ἐνημέρωση τῆς ἁρμόδιας Υ.ΔΟΜ. μέ τήν ἐπιφύλαξη τῶν περιπτώσεων τῶν παραγράφων 1 καί 3. 

4. Γιά τίς ἀκόλουθες περιπτώσεις οἱ ἐργασίες ἐκτελοῦνται χωρίς ἄδεια δόμησης σύμφωνα μέ τούς ὅρους πού ὁρίζει ἡ ἁρμόδια Ὑπηρεσία Δόμησης καί ὕστερα ἀπό δήλωση ἀνάληψης ἐπίβλεψης ἀπό ἁρμόδιο μηχανικό, πού γνωστοποιεῖται στό οἰκεῖο ἀστυνομικό τμῆμα: 

α) κατεδάφιση κατασκευῶν ἤ κτιρίων, πού χαρακτηρίζονται ἐπικινδύνως ἑτοιμόρροπα σύμφωνα μέ τίς ἰσχύουσες διατάξεις περί ἐπικινδύνων οἰκοδομῶν, μέ τήν ἐπιφύλαξη τῆς παραγράφου 8 τοῦ ἄρθρου 6 τοῦ παρόντος νόμου, 

β) ἐφαρμογή τῶν μέτρων ἀσφαλείας πού καθορίζονται ἀπό τήν ἁρμόδια Ὑπηρεσία Δόμησης, σέ κτήριο ἤ κατασκευές πού ἔχουν χαρακτηρισθεῖ ἐπικίνδυνες, σύμφωνα μέ τίς ἰσχύουσες διατάξεις, 

γ) κατεδάφιση ἤ ἀποκατάσταση κατασκευῶν πού ἔχουν κριθεῖ ὁριστικά αὐθαίρετες κατά τίς ἰσχύουσες περί αὐθαιρέτων διατάξεις. 

5. Αὐθαίρετη καί κατεδαφιστέα εἶναι κάθε κατασκευή πού ἐκτελεῖται ἤ ἔχει ἐκτελεστεῖ:  

α) χωρίς οἰκοδομική ἄδεια ἤ ἄδεια δόμησης ἤ ἔγκριση ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας ἤ ἔγγραφη ἐνημέρωση, ὅπως ὁρίζονται στό παρόν ἄρθρο, 

β) καθ᾿ ὑπέρβαση τῆς οἰκοδομικῆς ἄδειας ἤ τῆς ἄδειας δόμησης 

γ) μέ βάση ἄδεια πού ἀνακλήθηκε ἤ ἀκυρώθηκε καί 

δ) κατά παράβαση γενικῶν ἤ εἰδικῶν διατάξεων καί τῶν μέγιστων ἀνοχῶν ὅπως αὐτές καθορίζονται. 

6. Σέ περίπτωση αὐθαίρετης κατασκευῆς, πού τηρεῖ τίς ἰσχύουσες πολεοδομικές διατάξεις ἤ αὐτές πού ἴσχυαν κατά τό χρόνο κατασκευῆς της, αὐτή εἶναι δυνατόν νά νομιμοποιηθεῖ ὕστερα ἀπό ἔκδοση ἤ ἀναθεώρηση τῆς ἄδειας δόμησης. Μετά τήν ἔκδοση ἤ ἀναθεώρηση τῆς παραπάνω ἄδειας δόμησης, ἡ κατασκευή παύει νά εἶναι αὐθαίρετη καί κατεδαφιστέα. Πρόστιμο αὐθαίρετης κατασκευῆς δέν ἐπιβάλλεται σέ περίπτωση ἀναθεώρησης ἄδειας δόμησης, πού βρίσκεται σέ ἰσχύ, ἐφόσον τηρεῖται τό περίγραμμα τῆς οἰκοδομῆς, ὁ συντελεστής δόμησης καί ὁ συντελεστής ὄγκου. 

7. Μέ ἀπόφαση τῶν Ὑπουργῶν Ἐθνικῆς Ἄμυνας καί Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς καθορίζονται οἱ ὅροι καί ἡ διαδικασία ἔκδοσης ἄδειας δόμησης γιά τήν ἐκτέλεση στρατιωτικῶν ἔργων ἤ ἐγκαταστάσεων.

8. Μέ ἀπόφαση τῶν Ὑπουργῶν Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς καί Ὑποδομῶν, Μεταφορῶν καί Δικτύων καθορίζονται οἱ ὅροι καί ἡ διαδικασία ἔκδοσης ἄδειας δόμησης, γιά τήν ἐκτέλεση ἔργων ἤ ἐγκαταστάσεων στούς χώρους τῶν πολιτικῶν ἀεροδρομίων, τῶν ἐγκαταστάσεων ραδιοβοηθημάτων τῆς Ὑπηρεσίας Πολιτικῆς Ἀεροπορίας καί τῶν χώρων τῶν ζωνῶν λιμένων, ὡς καί κάθε σχετική λεπτομέρεια». 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

Α. Ἁρμοδιότητες τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

(Ἄρθρο 4 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015 τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)» (Φ.Ε.Κ. 23/Α΄/06-02-2015).

α. Τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. μέ ἀπόφασή του διατυπώνει τή σύμφωνη γνώμη ἐπί τῶν ἀρχιτεκτονικῶν μελετῶν πρίν ἀπό τήν ὑποβολή σχετικῆς αἴτησης γιά τήν ἔκδοση τῆς ἔγκρισης δόμησης ἀπό τήν Δ.Ο.Κ.Κ. τοῦ Ὑπουργείου Περιβάλλοντος, Ἐνέργειας καί Κλιματικῆς Ἀλλαγῆς. Χωρίς τή σύμφωνη γνώμη τοῦ Σ.Ε.Α.Δ.Κ. δέν μπορεῖ νά ὑποβληθεῖ ἡ σχετική αἴτηση πρός ἔγκριση δόμησης.

β. Διατυπώνει μέ ἀπόφασή του τή σύμφωνη γνώμη γιά τίς μελέτες τοῦ ἁγιογραφικοῦ, ξυλογλυπτικοῦ, μαρμαρογλυπτικοῦ καί γενικά του διάκοσμου ὅλων των Ἱερῶν Ναῶν καί Ἱερῶν Μονῶν τῆς ἁρμοδιότητάς του, πρίν ἀπό τήν ἔκδοση τῆς «καλλιτεχνικῆς ἄδειας» ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

γ. Τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. μπορεῖ νά ἀναπέμπει γιά ἐπανέλεγχο τήν ἐλεγχόμενη μελέτη πρός βελτίωση ἤ ἀνασύνταξη ἤ νά ζητᾶ διευκρινίσεις ἀπό τόν ἐνδιαφερόμενο ἤ τόν κατά νόμο ἐξουσιοδοτημένο Μηχανικό του, ἐγγράφως, σύμφωνα μέ τή κείμενη νομοθεσία.

δ. Σέ περίπτωση ὁριστικῆς ἔκδοσης ἀρνητικῆς γνώμης τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ., σύμφωνα μέ τίς παραπάνω περιπτώσεις, ἐμποδίζεται ἡ πρόοδος τῆς διαδικασίας ἀδειοδότησης γιά τά ὄργανα πού ἀποφασίζουν.

ε. Σέ περιπτώσεις κατασκευῶν πού ἔχουν τεχνικές ἰδιαιτερότητες, τό Σ.Ε.Α.Κ.Δ. μπορεῖ νά ζητᾶ καί τόν ἔλεγχο ἄλλων μελετῶν, πού θά ὑποβληθοῦν στόν φάκελο τῆς ἄδειας, οἱ ὁποῖες ἔχουν σύμφωνα μέ τήν κρίση τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ. τεχνική συνάφεια πρός τήν ἐλεγχόμενη ἀρχιτεκτονική μελέτη, ἐφ᾿ ὅσον εἶναι ἀναγκαία ἡ ἐκτίμησή τους γιά τήν πληρέστερη ἀξιολόγηση τῆς ἀρχιτεκτονικῆς μελέτης.

στ. Εἰσηγεῖται πρός τόν ἁρμόδιο Ὑπουργό γιά τήν ἔκδοση ἀπόφασης χορήγησης κατά παρέκκλιση ὅρων δόμησης σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 12 παρ. 11 τοῦ Ν. 4258/2014  (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14.4.2014).

Β. Ἁρμοδιότητες τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

(Ἄρθρα 6 καί 7 τοῦ Κανονισμοῦ 3/2015 τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης «Περί ὀργάνωσης, ἁρμοδιοτήτων, συγκρότησης, λειτουργίας κ.λ.π. τοῦ Συμβουλίου Ἐκκλησιαστικῆς Ἀρχιτεκτονικῆς Κρήτης καί Δωδεκανήσου (Σ.Ε.Α.Κ.Δ.) καί τῆς Ὑπηρεσίας  Δόμησης Κρήτης, Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)» (Φ.Ε.Κ. 23/Α΄/06-02-2015).

Ἄρθρο 6

Ἁρμοδιότητες Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. – Τμῆμα ἔκδοσης ἀδειῶν δόμησης.

1. Τό τμῆμα ἔκδοσης ἀδειῶν δόμησης τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἐκδίδει τίς διοικητικές πράξεις πού ἀναφέρονται σ᾿ αὐτό τό ἄρθρο γιά τίς ἑξῆς οἰκοδομικές ἐργασίες ἤ χρήσεις πού ἀφοροῦν:

α. Τά Μητροπολιτικά Οἰκήματα, ἕνα γιά κάθε Ἐκκλησιαστική Ἐπαρχία.

β. Τούς Ἱερούς Ναούς τῶν Ἐνοριῶν καί τῶν προσκτισμάτων τους, πού ἀνήκουν ἀποκλειστικά καί μόνο σέ Ἐκκλησιαστικά Νομικά Πρόσωπα τοῦ Ν. 4149/1961 (Φ.Ε.Κ. 41/Α΄/16.3.1961), ὅπως αὐτός τροποποιήθηκε καί συμπληρώθηκε ἐκτενέστερα, τίς Ἱερές Μητροπόλεις Δωδεκανήσου καί τήν Πατριαρχική Ἐξαρχία τῆς Πάτμου.

γ. Τίς Ἱερές Μονές καί τά Ἱερά Μετόχιά τους, τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τῆς Πατριαρχικῆς Ἐξαρχίας τῆς Πάτμου, εἰδικά δέ σέ ὅ,τι ἀφορᾶ τόν περίβολό τους καί σέ ὅ,τι περικλείεται ἐντός αὐτοῦ καί ἐξυπηρετεῖ τήν κοινοβιακή καί μοναστηριακή ζωή.

δ. Τίς Ἱερές Πατριαρχικές καί Σταυροπηγιακές Μονές καί τά Μετόχιά τους, τῶν ὁποίων ἡ αἴτηση περί ἔκδοσης ἄδειας δομήσεως πρέπει νά συνοδεύεται ἐκτός τῶν ἄλλων καί ἀπό τήν ἔγκριση τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.

2. Τό τμῆμα ἔκδοσης ἀδειῶν δόμησης τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἐκδίδει τήν «ἄδεια δόμησης» γιά κάθε οἰκοδομική ἐργασία, ἡ ὁποία ἀφορᾶ:

α. Τά Μητροπολιτικά Οἰκήματα ἕνα (1) γιά κάθε Ἐκκλησιαστική Ἐπαρχία τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης καί τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου, τά ὁποῖα καλύπτουν τίς ἀνάγκες γιά Ἐπισκοπικό Παρεκκλήσιο, χῶρο διαμονῆς τοῦ Ἀρχιερέως χώρους φιλοξενίας, γραφεῖα διοίκησης καί ἐπί πλέον στό ἴδιο οἴκημα χώρους ἐκδηλώσεων, κοινωνικῶν, ποιμαντικῶν, πολιτιστικῶν, ἐκπαιδευτικῶν, φιλανθρωπικῶν δραστηριοτήτων, χώρους κατηχήσεως, βιβλιοθήκης, μαγειρείων, Η/Μ ἐγκαταστάσεων, στεγασμένων χώρων στάθμευσης καθώς καί βοηθητικούς χώρους (ἀποθῆκες, ἀρχεῖα κ.λπ.).

β. Τούς Ἱερούς Ναούς τῶν Ἐνοριῶν καί τά προσκτίσματά τους, ὅπως ἀναφέρονται στήν παρ. 1.β., τοῦ παρόντος ἄρθρου.

Ὡς προσκτισμα νοεῖται κάθε οἰκοδόμημα, τό ὁποῖο ἀποτελεῖ ἑνιαῖο μέ τόν Ἱερό Ναό ἀρχιτεκτονικό σύνολο καί ἡ χρήση τοῦ ὁποίου ἐξυπηρετεῖ τόν Ἱερό Ναό (ὡς λ.χ. κωδωνοστάσιο, πρεσβυτέριο, πνευματικό ἤ πολιτιστικό κέντρο, βιβλιοθήκη, γραφεῖα, χῶροι κατήχησης, φιλανθρωπικῶν καί προνοιακῶν δομῶν, μαγειρείων, ἑστίασης, ἄθλησης, ἐκπαιδευτικῶν, ἐπιμορφωτικῶν δραστηριοτήτων, ἀποθηκῶν, ὑγιεινῆς, Η/Μ ἐγκαταστάσεων καί στεγασμένων χώρων στάθμευσης).

γ. Στίς Ἱερές Μονές καί στά ἀνήκοντα σέ αὐτές Μετόχια, τόν περίβολο καί ὅ.τι περικλείεται μέσα σέ αὐτόν καί ἐξυπηρετεῖ τήν κοινοβιακή καί μοναστηριακή ζωή.

δ. Στά Ἡσυχαστήρια, τά ὁποῖα ὑπάγονται καί ἐποπτεύονται ἀπό τά οἰκεῖα Ἐκκλησιαστικά νομικά πρόσωπα, τόν περίβολο αὐτῶν καί ὅ,τι περικλείεται μέσα σέ αὐτόν πού ἐξυπηρετεῖ τήν ἡσυχαστική ζωή.

Γιά τήν ὑποβολή αἴτησης ἄδειας δόμησης ἀπαιτοῦνται, ἐκτός των ὑπό τοῦ νόμου 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14.4.2014) δικαιολογητικῶν καί οἱ σχετικές ἐγκριτικές πράξεις καί ἀποφάσεις τοῦ νομικοῦ προσώπου στό ὁποῖο ὑπάγονται, ὅπως αὐτό προβλέπεται ἀπό τό νόμο 4169/1961(Φ.Ε.Κ. 65/Α΄/12.3.2013).

Ὡς πρός τήν ἄδεια δόμησης ἰσχύουν ὅλα ὅσα (δικαιολογητικά στοιχεῖα καί μελέτες γιά τήν ἔκδοσή της, χρονική διάρκεια, προϋποθέσεις ἔκδοσης, ἀναθεώρησης καί ἀνάκλησης, κανόνες δημοσιότητας κ.λπ.) ἰσχύουν σύμφωνα μέ τήν ἑκάστοτε κείμενη νομοθεσία περί τῶν ἀδειῶν δόμησης.

3.α. Τό τμῆμα ἔκδοσης ἀδειῶν δόμησης τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἐκδίδει τήν ἄδεια χρήσης τῶν λατρευτικῶν χώρων καθώς ἐπίσης καί τήν ἄδεια χρήσης μή λατρευτικῶν ἐκκλησιαστικῶν χώρων, οἱ ὁποῖες περιέχονται στό ἴδιο στέλεχος τῆς ἄδειας δόμησης.

β. Οἱ ἄδειες τῆς παραγράφου αὐτῆς ὑπογράφονται ἀπό τόν Κληρικό Προϊστάμενο τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. μετά τήν ἄδεια δόμησης καί ἀποτελοῦν προϋπόθεση τῆς νόμιμης ἔναρξης ἐργασιῶν ἤ χρήσης, σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 12 παρ. 6 τοῦ Ν. 4258/2014 (Φ.Ε.Κ. 94/Α΄/14.4.2014).

γ. Ἡ ἄδεια χρήσης λατρευτικῶν χώρων ἤ ἡ ἄδεια χρήσης μή λατρευτικῶν ἐκκλησιαστικῶν χώρων σφραγίζεται καί ὑπογράφεται «μέ τήν ἐντολή τῆς Ἱερᾶς Ἐπαρχιακῆς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης» ἀπό τόν Προϊστάμενο τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

δ. Προϋπόθεση γιά τήν ὑπογραφή τῶν παραπάνω ἀδειῶν χρήσης εἶναι ἡ ὑπογραφή τῆς ἄδειας δόμησης ἀπό τόν ἁρμόδιο ὑπάλληλο τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

ε. Τά ἐκκλησιαστικῶς προβλεπόμενα γιά τόν καθαγιασμό τῶν λατρευτικῶν χώρων καί τήν ἔναρξη λειτουργίας τῶν μή λατρευτικῶν ἐκκλησιαστικῶν χώρων ἀφοροῦν τούς κατά τόπους Ἀρχιερεῖς τῆς κανονικῆς δικαιοδοσίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης, τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων Δωδεκανήσου καί τόν Πατριαρχικό Ἔξαρχο τῆς Πάτμου.

στ. Ὁποιαδήποτε νέα χρήση παραβιάζει τό περιεχόμενο τῶν ἀδειῶν δόμησης καί χρήσης, καί δέν τελεῖ ὑπό τήν κανονική ἐκκλησιαστική δικαιοδοσία τοῦ ἐπιχωρίου Ἀρχιερέως ἀποτελεῖ πολεοδομική παράβαση μέ τήν ἔννοια τῆς μή νόμιμης χρήσης, πού ἐπισύρει τίς νόμιμες συνέπειες τῆς πολεοδομικῆς νομοθεσίας, πέρα τῶν συνεπειῶν, ἀπό ἄλλες διατάξεις τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ, Ποινικοῦ κ.λπ. Δικαίου.

4. Ἐκδίδει τήν καλλιτεχνική ἄδεια γιά κάθε Ἱερό Ναό πού ἀνήκει σέ Ἱερά Μονή ἤ Ἐνορία καθώς καί γιά τούς ἐπιπλέον χώρους πού ἐξυπηρετοῦν τίς ἀνάγκες τους, προκειμένου νά γίνουν καλλιτεχνικές ἐργασίες, ἁγιογράφηση, τοποθέτηση ξυλόγλυπτου ἤ μαρμαρόγλυπτου διάκοσμου ἤ ὑαλοστασίων βιτρώ κ.λπ. Ἡ καλλιτεχνική ἄδεια ἐκδίδεται ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. μετά ἀπό γνώμη τοῦ Σ.Ε.Α.Κ.Δ..

5. Τό τμῆμα ἔκδοσης ἀδειῶν δόμησης τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. διακόπτει ὁποιαδήποτε ἐργασία πού τήν ἀφορά μετά ἀπό ἐνυπόγραφη καταγγελία ἀπό φυσικό ἤ νομικό πρόσωπο, τηρούμενων τῶν διαδικασιῶν πού προβλέπει ἡ ἑκάστοτε ἰσχύουσα νομοθεσία.

Ἡ Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., περαιτέρω, ἔχει ὅσες ἁρμοδιότητες προβλέπει ἡ ἑκάστοτε ἰσχύουσα νομοθεσία σχετικά μέ τίς Υ.ΔΟΜ., ὅπως τήν ἀναθεώρηση ἤ ἐνημέρωση ἤ ἀνάκληση τῆς ἄδειας δόμησης, τήν ἔκδοση σήματος διακοπῆς οἰκοδομικῶν ἐργασιῶν κ.λπ.

Ἄρθρο 7

Ἁρμοδιότητες Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. – Τμῆμα αὐθαιρέτων.

Τό τμῆμα αὐθαιρέτων της Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ. ἔχει τίς ἁρμοδιότητες, οἱ ὁποῖες σύμφωνα μέ τήν ἰσχύουσα νομοθεσία ἀσκοῦνται ἀπό τίς Υ.ΔΟΜ. ἐπί τῶν αὐθαιρέτων κατασκευῶν ἤ χρήσεων. Εἰδικότερα:

1. Σέ περίπτωση ἄσκησης ἐλέγχου σέ ἐκκλησιαστικές κατασκευές τῆς ἁρμοδιότητας τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., παραλαμβάνει τό πόρισμα τοῦ ἐλεγκτῆ δόμησης.

2. Ἐάν δέν διαπιστωθοῦν παραβάσεις, τό πόρισμα τοῦ ἐλεγκτῆ δόμησης κοινοποιεῖται ἀπό τό τμῆμα αὐθαιρέτων πρός τόν κύριο τοῦ ἔργου καί τόν ἐπιβλέποντα μηχανικό γιά τήν συνέχιση τῶν ἐργασιῶν.

3. Ἐάν διαπιστωθοῦν παραβάσεις τό τμῆμα:

α. Ἐκδίδει σῆμα διακοπῆς ἐργασιῶν, τό ὁποῖο κοινοποιεῖ ἁρμοδίως.

β. Ἐπιβάλλει τίς προβλεπόμενες κυρώσεις καί τά πρόστιμα κατά τό πόρισμα τοῦ ἐλεγκτῆ δόμησης.

γ. Ἀντίγραφο τῆς πράξης του, σχετικά μέ τήν ἐπιβολή κυρώσεων, στήν ὁποία ἐπισυνάπτεται τό πόρισμα τοῦ ἐλεγκτῆ δόμησης, ἀποστέλλει πρός τόν κύριό του ἔργου, τόν ἐπιβλέποντα Μηχανικό καί τήν ἁρμόδια Ἀστυνομική Ἀρχή, ἡ ὁποία διακόπτει χωρίς ἄλλη εἰδοποίηση τίς οἰκοδομικές ἐργασίες καί παρακολουθεῖ τήν τήρηση τῆς διακοπῆς.

δ. Ὑποχρεοῦται νά ἀποστείλει τήν ἴδια ἡμέρα τό πόρισμα διακοπῆς τῶν ἐργασιῶν στήν Ἐκκλησιαστική Ἐπαρχία πού ἀφορᾶ καί μέ εὐθύνη τοῦ Μητροπολιτικοῦ Γραφείου νά ἀναρτηθεῖ καί διατηρηθεῖ γιά 20 ἡμέρες. Ἡ μή τοιχοκόλληση τῆς ἔκθεσης δέν ἐμποδίζει τήν πρόοδο τῆς περαιτέρω διαδικασίας. Κατά τά λοιπά ἐφαρμόζονται οἱ διατάξεις τοῦ Π.Δ. 267/1998 (Φ.Ε.Κ. 195/Α΄/21.8.1998), ὅπως κάθε φορᾶ ἰσχύει.

ε. Προσφυγές κατά τῶν πράξεων ἤ παραλείψεων τῶν ὀργάνων τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ., οἱ ὁποῖες ἐκδίδονται σύμφωνα μέ τήν ἐφαρμογή τῆς νομοθεσίας γιά τά αὐθαίρετα καί γιά τά πορίσματα τῶν Ἐλεγκτῶν Δόμησης ἀσκοῦνται ἐνώπιόν του ἁρμόδιου Συμβουλίου Πολεοδομικῶν Θεμάτων καί Ἀμφισβητήσεων (ΣΥ.ΠΟ.Θ.Α.) τῆς οἰκείας Περιφερειακῆς Ἑνότητας, μόνον γιά λόγους νομιμότητας, ἐντός τριάντα ἡμερῶν, μέ κατάθεση τῆς προσφυγῆς στό πρωτόκολλο τῆς Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.. Γιά νά γίνει παραδεκτή ἡ προσφυγή ἀπαιτεῖται ἡ καταβολή παράβολου ὕψους πενῆντα (50) εὐρώ. Ἄν ἡ προσφυγή γίνει δεκτή, τό παράβολο ἐπιστρέφεται. Τά ποσά τῶν παραβόλων ἀποτελοῦν ἔσοδο τοῦ Κρατικοῦ Προϋπολογισμοῦ.

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ

Ἀδειοδότηση ἐπί Ἐκκλησιαστικῶν ἀκινήτων, τά ὁποῖα στεροῦνται τίτλο ἰδιοκτησίας . 

Σύμφωνα μέ τό ἄρθρο 12 παρ. 12 τοῦ Ν. 4258/2014(Φ.Ε.Κ. 94/Ά΄/14-04-2014) «Γιά τήν κατασκευή ἤ ἐπισκευή τῶν οἰκοδμῶν τῆς περίπτωσης Β΄, ἀντί τοῦ τίτλου ἰδιοκτησίας, οἱ ἐνδιαφερόμενοι ὑποχρεοῦνται νά προσκομίσουν, προκειμένης τῆς ἔκδοσης ἔγκρισης καί ἄδειας δόμησης, στήν ἁρμόδια Ὑπηρεσία τά ἀκόλουθα δικαιολογητικά ἔγγραφα:

Α. Πιστοποιητικό ἀπό τό ἁρμόδιο Ὑποθηκοφυλακεῖο περί μή διεκδίκησης τοῦ ἀκινήτου ἀπό τό Δημόσιο ἤ Ο.Τ.Α..

Β. Συμβολαιογραφική Πράξη, πού συντάσσεται κατά τίς διατάξεις τῶν ἄρθρων 7 τοῦ Ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. A΄ 256) ἤ  88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Φ.Ε.Κ. A΄ 42) ὑπογράφεται ἀπό τό Νόμιμο ἐκπρόσωπο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Νομικοῦ Προσώπου καί συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα. Πράξη συμβολαιογραφική συντάσσεται καί γιά τά ἀκίνητα Ἱ. Μονῶν.

Γ. Γιά ὑφιστάμενα κτήρια ὑπεύθυνη Δήλωση τοῦ Ν.1599/1986 στήν ὁποία δηλώνεται ὁ χρόνος ἀνέγερσής τους».

Αὐτονόητο εἶναι ὅτι τά παραπάνω συμβολαιογραφικά ἔγγραφα ἔχουν μόνο ἀποδεικτική δύναμη (ἀποδεικνύουν τήν ὑπάρχουσα κυριότητα, γιά τήν ὁποία ἁπλῶς ἔχουν χαθεῖ ἤ ὑφίσταται πρωτότυπος τίτλος κτίσης π.χ. χρησικτησία) καί ὄχι συστατική δύναμη. Ἑπομένως δέν ἐπιτρέπεται νά συντάσσονται ὥστε νά ἱδρύσουν μή ὑπάρχων δικαίωμα κυριότητας καί σέ κάθε περίπτωση, ἐάν συντάχθηκαν, δέν ἔχουν νομική ἰσχύ σέ περιπτώσεις κατά τίς ὁποῖες προκύπτει βάσει προϋπαρχόντων τίτλων ἰδιοκτησίας ὅτι τρίτος εἶναι ὁ ἰδιοκτήτης τοῦ ἐπίμαχου ἀκινήτου.

Ἡ παραπάνω διάταξη ἀντιμετωπίζει τό πρόβλημα τῆς ἀποδείξεως κυριότητος ἐπί τοῦ ἀκινήτου ἀπό τό ἐκκλησιαστικό νομικό πρόσωπο, τό ὁποῖο ζητεῖ τήν ἔκδοση ἔγκρισης δόμησης καί ἄδειας δόμησης, ὅπως καί ἐργασιῶν μικρῆς κλίμακας.

Ἡ φράση «ἀντί τοῦ τίτλου ἰδιοκτησίας, οἱ ἐνδιαφερόμενοι ὑποχρεοῦνται νά προσκομίσουν…» ἐννοεῖ ὅτι οἱ ἐνδιαφερόμενοι ὑποχρεοῦνται ὄχι πάντοτε, ἀκόμα δηλαδή κι ἄν ὑφίσταται τίτλος, ἀλλά σέ περίπτωση ἐλλείψεως τίτλου, νά προσκομίσουν τά, ἀντί τοῦ ἐλλείποντος τίτλου, προβλεπόμενα δικαιολογητικά πού εἶναι:

1) «Πιστοποιητικό ἀπό τό ἁρμόδιο Ὑποθηκοφυλακεῖο περί μή διεκδίκησης τοῦ ἀκινήτου ἀπό τό Δημόσιο ἤ Ο.Τ.Α.».

Τό Πιστοποιητικό ἐκδίδεται ἀπό τό ἁρμόδιο Ὑποθηκοφυλακεῖο τῆς περιοχῆς τοῦ ἀκινήτου καί βεβαιώνει ὅτι στά βιβλία διεκδικήσεων τοῦ Ὑποθηκοφυλακείου δέν ἔχει ἀσκηθεῖ ἀγωγή ἀπό τό δημόσιο ἤ ἀπό Ὀργανισμό Τοπικῆς Αὐτοδιοίκησης σέ βάρος τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ νομικοῦ προσώπου, γιά τό ἀκίνητο γιά τό ὁποῖο ζητεῖται ἡ ἄδεια ἀπό τήν Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ..

2) «Συμβολαιογραφική Πράξη, πού συντάσσεται κατά τίς διατάξεις τῶν ἄρθρων 7 τοῦ Ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. A΄ 256) ἤ 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Φ.Ε.Κ. A΄ 42) ὑπογράφεται ἀπό τό Νόμιμο ἐκπρόσωπο τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ Νομικοῦ Προσώπου καί συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα. Πράξη συμβολαιογραφική συντάσσεται καί γιά τά ἀκίνητα Ἱ. Μονῶν».

Ἡ διάταξη ἀναφέρει ὅτι τόσο οἱ Ἱ. Μητροπόλεις ὅσο καί οἱ Ἐνορίες καί οἱ Ἱ. Μονές μποροῦν, ἐφαρμόζοντας τό ἄρθρο 7 τοῦ Ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. A΄ 256) ἤ  88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 (Φ.Ε.Κ. A΄ 42) καί γιά τά ἀκίνητά τους γιά τά ὁποῖα στεροῦνται τίτλου ἰδιοκτησίας, νά συντάξουν διά τοῦ νομίμου ἐκπροσώπου τους, συμβολαιογραφικές πράξεις, συνοδευόμενες μέ τοπογραφικό διάγραμμα, ὅπου θά δηλώνονται στή συμβολαιογραφική πράξη ὅτι συντρέχουν τά ἀναγκαῖα στοιχεῖα ἐκείνης ἐκ τῶν ἀνωτέρω διατάξεων, βάσει τῆς ὁποίας συντάσσεται ἡ συμβολαιογραφική πράξη. Οἱ ἐνδιαφερόμενοι, δηλαδή μποροῦν νά ἐπιλέξουν τήν διάταξη ἐκείνη ἀπό τίς ἀνωτέρω, τῆς ὁποίας οἱ προϋποθέσεις καλύπτουν τό ἀκίνητό τους.

Περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης κατά τό ἄρθρο 88 τοῦ ἀ. ν. 2200/1940 (Φ.Ε.Κ. A΄ 42).

Σέ περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης κατά τό ἄρθρο 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 «Περί Ἱερῶν Ναῶν καί Ἐφημερίων» (Φ.Ε.Κ. A΄ 42), ἡ διάταξη προβλέπει ὅτι:

«Ἀκίνητα κτήματα ἀστικά καί ἀγροτικά πάσης φύσεως καί κατηγορίας ἤ τά ἐξ ἐκποιήσεως αὐτῶν χρεώγραφα διαχειριζόμενα ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἐνετοκρατίας καί ἐφεξῆς ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ ὑπό τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπάς ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας ἀνηκόντων Μητροπολιτικῶν Ναῶν ἐνοριακῶν ἤ μή εἴτε ἐπί σκοπῷ ἀπολήψεως ἤ συμπληρώσεως τοῦ μισθοῦ τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων εἴτε πρός ἐπισκευάς τῶν Μητροπολιτικῶν οἰκημάτων ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν ἀνήκουσιν αὐτοδικαίως καί ἄνευ πάσεως ἄλλης διατυπώσεως εἰς τήν Μητρόπολιν ὡς νομικόν πρόσωπον ὅπερ διαχειρίζεται ταῦτα πρός συντήρησιν τῶν Μητροπόλεων ἤ τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ὑπαγομένων Μητροπολιτικῶν ἤ Εὐκτηρίων οἴκων τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ πρός ἐνίσχυσιν Φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων.

Ἐπί τῇ βάσει δηλώσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἐνώπιον τοῦ ἀρμοδίου Ὑποθηκοφύλακος ἡ ὡς ἄνω περιουσία μεταγράφεται ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Νομικοῦ προσώπου τῆς Μητροπόλεως. Ἡ μεταγραφή αὐτή ἀπαλλάσσεται παντός δημοσίου ἤ δημοτικοῦ ἤ καί κοινοτικοῦ ἀμέσου ἤ ἐμμέσου φόρου καί δικαιώματος οἱουδήποτε.»

Ἑπομένως, ἡ συντασσομένη συμβολαιογραφική πράξη κατά τό ἄρθρο 88 τοῦ ἅ.ν. 2200/1940 πρέπει νά βεβαιώνει τή συνδρομή τῶν παραπάνω προϋποθέσεων, δηλαδή νά ἀφορᾶ σέ:

α) «Ἀκίνητα κτήματα ἀστικά καί ἀγροτικά πάσης φύσεως…»

Ἡ διάταξη ἀφορᾶ λοιπόν σέ κάθε εἴδους ἀκίνητα, πλήν τῶν δασικῶν εκτάσεων καί τῶν δασῶν.

β) «…διαχειριζόμενα ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐφεξῆς…» 

Ἡ διάταξη διέπει κάθε ἀκίνητο, πού διαχειρίζονται ἤ διαχειρίζονταν τά κατωτέρω ὑπό στοιχεῖο γ΄ πρόσωπα κατά τήν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ή ἑνετοκρατίας καί ἐφεξῆς. Τό χρονικό σημεῖο ἐνάρξεως τῆς διαχειρίσεως τοποθετεῖται στήν τουρκοκρατία ἤ ἑνετοκρατία και ὅσο αυτή ἡ περίοδος διήρκεσε σέ κάθε περιοχή τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Ὁ ὅρος «…καί ἐφεξῆς» ὑποδηλώνει τήν ἀναγκαιότητα διάρκειας στήν διαχείριση τοῦ ἀκινήτου καί ὁπωσδήποτε προϋποτίθεται ὅτι δέν μεσολάβησε γεγονός διακοπτικό τῆς διαχειρίσεως καί θεμελιωτικό κατά νόμον τοῦ δικαιώματος κυριότητας ἰδιώτη^[1].

Τοῦ νόμου μή διακρίνοντος, ἡ διάταξη ἐφαρμόζεται γιά κάθε ἀκίνητο, πού ἀνῆκε στήν διαχείριση Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Μητροπολιτικῆς ἐπαρχίας, εἴτε αὐτός εὑρίσκεται σέ λατρευτική χρήση εἴτε πλέον ὄχι, κατά τό χρονικό σημεῖο ἐφαρμογῆς τῆς διατάξεως καί συντάξεως τῆς δηλώσεως ἀπό τόν συμβολαιογράφο.

γ) «…ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ ὑπό τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπάς ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας ἀνηκόντων Μητροπολιτικῶν Ναῶν ἐνοριακῶν ἤ μή…»

Ἡ διάταξη διέπει κάθε ἀκίνητο, τό ὁποῖο ἀπό τήν ἐποχή τῆς τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐντεῦθεν ἦταν ἀντικείμενο διαχειρίσεως (δηλ. νομῆς καί κατοχῆς) εἴτε ἀπό Μητροπολίτες καί  Ἐπισκόπους εἴτε ἀπό «Μητροπολιτικούς Ἱ. Ναούς»^[2]ἀνήκοντες σέ Ἱερές Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπές κατά τήν περίοδο τῆς ἑνετοκρατίας ἤ τουρκοκρατίας, εἴτε εἶναι ἐνοριακοί εἴτε ὄχι.

Συνεπῶς, κατά τό γράμμα της ἡ διάταξη καταλαμβάνει τά ἀκίνητα, τά ὁποῖα ἐκμίσθωναν, καλλιεργούσαν, ἐν γένει ἐκμεταλλεύονταν, περιέφρασαν, φύλασσαν κλπ. : α) οἱ Μητροπολίτες, β) οἱ Ἐπίσκοποι (προφανῶς ὁ νομοθέτης ἐξαρκεῖται καί στή διαχείριση πού γινόταν ὄχι ἀπ᾿ ευθείας ἀπό τόν Μητροπολίτη ἤ Ἐπίσκοπο ὡς φυσικό πρόσωπο, ἀλλά ἀκόμα καί ἐάν γινόταν ἀπό ἕτερα πρόσωπα –κληρικούς ἤ λαϊκούς– ἐφ’ ὅσον ἐνεργοῦσαν κατ’ ἐντολήν του), γ) οἱ Ἐνοριακοί Ἱ. Ναοί κάθε Ἱ. Μητροπόλεως ἤ Ἐπισκοπῆς, στούς ὁποίους συγκαταριθμοῦνται τά παρεκκλήσια (οἱ κείμενοι ἐντός οἰκισμοῦ Ἱ. Ναοί) καί τά ἐξωκκλήσια (οἱ κείμενοι ἐκτός οἰκισμοῦ Ἱ. Ναοί), δ) οἱ μή Ἐνοριακοί Ἱ. Ναοί, δηλ. οἱ Προσκυνηματικοί, οἱ ἰδιωτικοί, οἱ Ἱ. Ναοί τῶν κοιμητηρίων. Προφανώς ἡ γενική διατύπωση («…ἐνοριακῶν ἤ μή») ἐπιτρέπει τή συναγωγή τοῦ συμπεράσματος ὅτι θεωρητικῶς καλύπτονται καί τά ἀκίνητα, πού ἀνήκουν σέ πρώην μοναστηριακούς Ἱ. Ναούς, ἐφ᾿ ὅσον π.χ. λόγῳ ἐρημώσεως τῆς Ἱ. Μονῆς κατά τήν ἐπίμαχη χρονική περίοδο (ἑνετοκρατίας ἤ τουρκοκρατίας) εἶχαν καταστῆ μητροπολιτικοί Ναοί.

Ἡ ρύθμιση ἀρκεῖται στό πραγματικό γεγονός ὅτι γίνεται ἐπίκληση τῆς νομικῆς ἀδυναμίας κτήσεως τίτλου πρό τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς περιοχῆς. Ἡ αἰτιολογική ἔκθεση τοῦ νόμου ἐξηγεῖ ὅτι : «Ἐπί τουρκοκρατίας αἱ ἐκκλησίαι δέν ἐπετρέπετο ν’ ἀγοράσωσιν ἀκίνητα, δί’ ὅν λόγον καί ἠγοράζοντο ταῦτα ἐπ’ ὀνόματι διαφόρων χριστιανῶν. Οὕτω καί ἡ ἐκκλησία Ἀχειροποίητος καί λοιπαί ἐν Θεσσαλονίκῃ Ἐκκλησίαι ἠγόρασαν πολλά ἀστικά ἀκίνητα ἐπ’ ὀνόματι διαφόρων χριστιανῶν. Ἔκτοτε ὅμως, δηλ. ἀπό τῆς ἐξαγορᾶς των, τά κτήματα αὐτά τελοῦν ὑπό τήν νομήν καί κατοχήν τῆς Ἐκκλησίας, οὐδ’ ἐπί στιγμήν δέ οἱ φερόμενοι ὡς ἰδιοκτῆται εἶχον τήν νομήν, πολλοί μάλιστα οὔτε κάν γνωρίζουν τοῦτο. Ἐπιβάλλεται, ὅθεν, ὅπως γίνη ἀναγνώρισις τῆς κυριότητος εἰς τήν ἐκκλησίαν καί ἡ τοιαύτη μεταβίβασις καί μεταγραφή νά εἶναι ἀτελής, ἐφ’ ὅσον δέν πρόκειται περί κατ’ οὐσίαν ἀγοραπωλησίας. Περί τούτων προβλέπει ἡ παράγραφος 1 τοῦ ἄρθρου 7.».

δ) «…θεωροῦνται ὡς περιελθόντα κατά πλῆρες δικαίωμα κυριότητος εἰς τούς ναούς τούτους ἀπό τῆς κτήσεώς των.»

Καί ἡ ἀνωτέρω διάταξη ἀναγνωρίζει τήν κυριότητα ἐπί ἀκινήτων σέ Ἱερούς Ναούς καί δυνάμει τῆς ἐπεκτάσεως ἡ ὁποία προβλέφθηκε στήν παρ. 12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ ν. 4258/2014 καί ὑπέρ τῶν Ἱ. Μονῶν, ἀκόμα καί ἐάν πρόκειται γιά ἀκίνητο, ἐπί τοῦ ὁποίου προβάλλει κυριότητα τό Δημόσιο. Ἐπιπροσθέτως, καί διά τῆς παρούσης διατάξεως εἰσάγεται ἐξαιρετικό δίκαιο σέ σχέση μέ τό γενικό κανόνα τῆς χρησικτησίας, διότι δέν ἀπαιτεῖται ἡ ἀπόδειξη 30ετοῦς νομῆς, ποῦ συμπληρώθηκε τό ἀργότερον ἕως καί τήν 11.09.1915. Ἀρκεῖ ὅτι ἀπό τῆς ἀπελευθερώσεως (τό ἀργότερο) τῆς οἰκείας περιοχῆς τό ἀκίνητο νέμεται καί κατέχει Ἱερός Ναός ὁποιουδήποτε εἴδους.

 ε) «Ἡ τυπική αὕτη τακτοποίησις τοῦ δικαιώματος κυριότητος ἐπί τῶν κτημάτων τοῦ προηγουμένου ἐδαφίου,  συντελεῖται διά μεταγγραφῆς εἰς τά βιβλία τῶν μεταγραφῶν τοῦ ἐγγράφου τῆς συναινέσεως τοῦ ἐμφανιζομένου ὡς κυρίου τῶν κτημάτων ἤ τῶν εἰδικῶν ἤ καθολικῶν διαδόχων τούτου, συντασσομένου ἐνώπιον συμβολαιογράφου. Αἱ διά τήν ἐφαρμογήν τοῦ παρόντος πράξεις, συντασσόμεναι ἐπί παγίου τέλους χαρτοσήμου, δέν συνεπάγονται ὑποχρέωσιν καταβολῆς φόρου μεταβιβάσεως».

Ἐν προκειμένῳ ἡ διαφορά ἀπό τό ἄρθρο 88 ἀ.ν. 2200/1940 ἔγκειται στό πρόσωπο τοῦ δηλοῦντος. Στόν συμβολαιογράφο ἐμφανίζεται ὄχι ὁ Μητροπολίτης ἤ ὁ νόμιμος ἐκπρόσωπος τοῦ Ἱ. Ναοῦ, ἀλλά ὁ τρίτος (τυπικῶς) ἐμφανιζόμενος ἕως σήμερα ὡς κύριος τοῦ ἀκινήτου (ἤ καθολικοί ἤ εἰδικοί διάδοχοί του, οἱ ὁποῖοι δηλ. ἀπέκτησαν ἀπό αὐτόν τό ἀκίνητο λόγῳ καθολικῆς διαδοχῆς –λ.χ. κληρονομία- ἤ λόγω πωλήσεως ἤ δωρεᾶς κ.ο.κ.), ὁ ὁποῖος δηλώνει τήν συναίνεσή του, ὅπως χαρακτηριστικῶς ἀναφέρει ἡ διάταξη, σχετικά μέ τήν κυριότητα τοῦ Ἱ. Ναοῦ ἐπί τοῦ ἀκινήτου καί ἀναγνωρίζει τόν Ἱ. Ναό ὡς κύριο. Πλέον κατά τήν νέαν διάταξιν τῆς παρ.12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ ν. 4258/2014, εἰς τόν συμβολαιογράφον δύναται νά ἐμφανισθεῖ ὁ νόμιμος ἐκπρόσωπος τῆς Ἐνορίας ἤ τῆς Ἱ. Μονῆς. Ὁ νόμος 4258/2014 ἐπιβάλλει πλέον ἡ συμβολαιογραφική παράξη νά συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα ( ἄρθρο 12, παρ. 12 ν. 4258/2014).

Περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης ἀπογραφῆς κατά τήν περ. β’ τῆς παρ. 8 τοῦ ἄρθρου 131 τοῦ ν. 4149/1961

Πέραν τῶν ἀνωτέρω, στήν περ. β΄ τῆς παρ. 8 τοῦ ἄρθρου 131 τοῦ ν. 4149/1961, ὅπως αὐτό τροποποιήθηκε διά τοῦ ἄρθρου 19 τοῦ ν. 4301/2014, θεσπίζεται, γιά τά νομικά πρόσωπα τῶν νεοιδρυομένων ἐνοριῶν τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἡ ὑποχρέωση σύνταξης ἀπογραφῆς τῶν ἀκινήτων πού περιέρχονται σέ αὐτά, ὡς οἰονεί καθολικοί διάδοχοί τῶν ἐνοριῶν ἐκ τῶν ὁποίων ἀπεσπάσθησαν.

Προϋπόθεση γιά τήν μεταγραφή τῆς ἔκθεσης ἀπογραφῆς ἀποτελεῖ ἡ προηγούμενη ἔγκριση τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου καί ἡ περιγραφή τοῦ συμβολαιογραφικοῦ τύπου.

Οἱ ἀνωτέρω ἐκθέσεις ἀπογραφῆς δέν ἀποτελοῦν μεταβιβαστικές ἐμπραγμάτων δικαιωμάτων πράξεις, συντάσσονται καί καταχωρίζονται χωρίς φόρους, εἰσφορές, ἀμοιβές, δικαιώματα καί τέλη.

Τέλος, κατά ρητή ἐπιταγή τοῦ νόμου τά ἀνωτέρω ἰσχύουν στήν περίπτωση διαλύσεως, συγχωνεύσεως ἤ ἀνασυστάσεως Ἱερῶν Μονῶν ἤ συστάσεως μετοχίου ἀπό διαλελυμένες ἤ ἐρημωθεῖσες Ἱερές Μονές ἤ προσαρτήσεις Ἱερῶν Ναῶν σέ νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης ἤ μετατροπῆς Ἱεροῦ Ναοῦ σέ Ἱερά Μονή, ὁπότε καί συντάσσεται ἀπό τόν ἐπιχώριο Μητροπολίτη ἔκθεση ἀπογραφῆς τῆς ἀκίνητης περιουσίας καί μεταγράφεται κατά τά ἀνωτέρω.

3. «Γιά ὑφιστάμενα κτήρια ὑπεύθυνη Δήλωση τοῦ Ν.1599/1986 στήν ὁποία δηλώνεται ὁ χρόνος ἀνέγερσής τους». 

Σέ περιπτώσεις αἰτήσεων γιά ἄδεια ἐπεκτάσεων, ἐπισκευῶν κ.λ.π. σέ ὑφιστάμενα κτήρια, πέρα ἀπό τά παραπάνω δικαιολογητικά, ἀπαιτεῖται καί ἡ ὑποβολή ὑπεύθυνης δήλωσης τοῦ αἰτοῦντος τήν ἄδεια γιά τό χρόνο ἀνεγέρσεως τοῦ κτηρίου.

Ἐπιπλέον, κατά ρητή πρόβλεψη τῆς διατάξεως τοῦ Ν. 4258/2014 (παρ. 12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν.4258/2014) ἡ ἀνωτέρω διάταξη τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 ἐφαρμόζεται καί σέ ἀκίνητα τά ὁποῖα διαχειρίζονται Ἱ. Μονές.

δ) «…εἴτε ἐπί σκοπῷ ἀπολήψεως ἤ συμπληρώσεως τοῦ μισθοῦ τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων εἴτε πρός ἐπισκευάς τῶν Μητροπολιτικῶν οἰκημάτων ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν…»

Περιγράφεται ἀπό τόν νομοθέτη μία σειρά ἐκκλησιαστικῆς φύσεως σκοπῶν, τούς ὁποίους ἡ διαχείριση τῶν ἐν λόγῳ ἀκινήτων θά πρέπῃ νά ἐξυπηρετοῦσε, ὥστε νά τύχῃ ἐφαρμογῆς ἡ διάταξη. Καθίσταται φανερό ὅτι ἡ γενικόλογη διατύπωση «…ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν» περικλείει κάθε είδους σκοπό σχετικό μέ τίς ἀνάγκες λειτουργίας ἑνός Ἱ. Ναοῦ (συντήρηση, ἁγιογράφηση, ἄσκηση φιλανθρωπικοῦ ἔργου κλπ).

ε) «…ἀνήκουσιν αὐτοδικαίως καί ἄνευ πάσεως ἄλλης διατυπώσεως εἰς τήν Μητρόπολιν ὡς νομικόν πρόσωπον ὅπερ διαχειρίζεται ταῦτα πρός συντήρησιν τῶν Μητροπόλεων ἤ τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ὑπαγομένων Μητροπολιτικῶν ἤ Εὐκτηρίων οἴκων τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ πρός ἐνίσχυσιν Φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων.»

Ἡ ἔννομη συνέπεια τῆς διατάξεως εἶναι ὅτι ὅσα ἀκίνητα συγκεντρώνουν τίς ὡς ἄνω περιγραφόμενες ἰδιότητες (ὑπό στοιχεῖα α, β, γ) ἀνήκουν κατά κυριότητα αὐτοδικαίως στίς Ἱερές Μητροπόλεις, στίς ὁποῖες τάσσεται ἀπό τόν νόμο ἡ ὑποχρέωση ἐκμεταλλεύσεώς τους γιά μία σειρά ἀπό ἀπαριθμούμενους σκοπούς, ἡ εὐρεία διατύπωση τῶν ὁποίων ἐπιτρέπει τό συνολικό συμπέρασμα ὅτι ὁ νομοθέτης ἀπλῶς ἐπιβάλλει τόν προσανατολισμό τῆς διαχειρίσεως σέ ἐκκλησιαστικούς σκοπούς.

στ) «Ἐπί τῇ βάσει δηλώσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἐνώπιον τοῦ ἁρμοδίου Ὑποθηκοφύλακος ἡ ὡς ἄνω περιουσία μεταγράφεται ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Νομικοῦ προσώπου τῆς Μητροπόλεως. Ἡ μεταγραφή αὐτή ἀπαλλάσσεται παντός δημοσίου ἤ δημοτικοῦ ἤ καί κοινοτικοῦ ἀμέσου ἤ ἐμμέσου φόρου καί δικαιώματος οἱουδήποτε.»

Ἡ καινοτομία τῆς διατάξεως εἶναι ὅτι ὁ ἐπιχώριος Μητροπολίτης δύναται νά δημιουργήσῃ μονομερῶς «τίτλο ἰδιοκτησίας» τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀκινήτου, δηλαδή μέ δήλωσή του, ἡ ὁποία γίνεται ἐνώπιον συμβολαιογράφου καί περιβάλλεται τόν συμβολαιογραφικό τύπο α) περιγράφει τό ἀκίνητο (τό ὁποῖο προδήλως ἀπεικονίζεται σέ τοπογραφικό διάγραμμα), β) βεβαιώνει μέ τήν δήλωσή του ὅτι τό περιγραφέν ἀκίνητο διαχειρίζονταν (κατά περίπτωση) οἱ προκάτοχοί του Μητροπολίτες, Ἐπίσκοποι ἤ Ἱερός Ναός τῆς Μητροπολιτικῆς του ἐπαρχίας καί συγκεντρώνει τίς ἰδιότητες, τίς οποῖες σωρευτικά ἤ διαζευκτικά ἀπαιτεῖ ἡ διάταξη.

Ἐν πρώτοις, ἡ ἀνωτέρω διάταξη ἀναγνωρίζει, συντρεχουσῶν τῶν ἀνωτέρω προϋποθέσεων, τήν κυριότητα ἐπί ἀκινήτων σέ Ἱερές Μητροπόλεις ἀκόμα καί ἐάν πρόκειται γιά ἀκίνητο, ἐπί τοῦ ὁποίου προβάλλει κυριότητα τό Δημόσιο. Εἰσάγεται συνεπῶς ἐξαιρετικό δίκαιο σέ σχέση πρός τό γενικό κανόνα τῆς χρησικτησίας, καί δέν ἀπαιτεῖται ἡ Ἱ. Μητρόπολη τήν πρωτότυπη κτήση κυριότητας ἐπί τοῦ ἀκινήτου διά τῶν προσόντων τῆς ἔκτακτης χρησικτησίας. Κατ᾿ ἐπέκταση ἐξαρκεῖ καί μόνον ἡ οἰκεία Ἱ. Μητρόπολη νά εἶχε διαχείριση ἀπό τήν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας καί ἐφεξῆς, ἀκόμα καί ἐάν αυτή ἡ διαχείριση δέν ἄρχισε νά ἀσκεῖται σέ χρονικό σημεῖο ἀπέχον τουλάχιστον 20 ἔτη πρό τῆς 11.09.1915.

Ἡ δεύτερη σημαντική καινοτομία, ὅπως ἤδη ἐπισημάνθηκε, συνίσταται στή δημιουργία τίτλου κυριότητας μέ μονομερῆ συμβολαιογραφική δήλωση, κατ’ ἐξαίρεση δηλ. τῶν διατάξεων τοῦ Ἀστικοῦ Κώδικα, πού προβλέπει περιοριστικῶς στό ἄρθρο 1192 τά εἴδη τῶν μεταγραπτέων τίτλων ἰδιοκτησίας (ἀγορά, δωρεά, ἀποδοχή κληρονομίας κλπ.).

Περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης κατά τό ἄρθρο 7 τοῦ ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 256)

Σέ περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης κατά τό ἄρθρο 7 τοῦ ν. 3800/1957 «Περί τροποποιήσεως καί συμπληρώσεως τῶν περί προστασίας καί διοικήσεως τῶν δημοσίων κτημάτων κειμένων διατάξεων, ὡς καί τῶν διεπουσῶν τόν ἐν Δωδεκανήσῳ Ὀργανισμόν», (Φ.Ε.Κ. Α΄ 256), ἡ διάταξη προβλέπει ὅτι:

 «Ἀκίνητα κτήματα ἀστικά καί ἀγροτικά πάσης φύσεως καί κατηγορίας ἤ τά ἐξ ἐκποιήσεως αὐτῶν χρεώγραφα διαχειριζόμενα ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐφεξῆς ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ ὑπό τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπάς ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας ἀνηκόντων Μητροπολιτικῶν Ναῶν ἐνοριακῶν ἤ μή εἴτε ἐπί σκοπῷ ἀπολήψεως ἤ συμπληρώσεως τοῦ μισθοῦ τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων εἴτε πρός ἐπισκευάς τῶν Μητροπολιτικῶν οἰκημάτων ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν ἀνήκουσιν αὐτοδικαίως καί ἄνευ πάσεως ἄλλης διατυπώσεως εἰς τήν Μητρόπολιν ὡς νομικόν πρόσωπον ὅπερ διαχειρίζεται ταῦτα πρός συντήρησιν τῶν Μητροπόλεων ἤ τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ὑπαγομένων Μητροπολιτικῶν ἤ Εὐκτηρίων οἴκων τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ πρός ἐνίσχυσιν Φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων.

Ἐπί τῇ βάσει δηλώσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἐνώπιον τοῦ ἁρμοδίου Ὑποθηκοφύλακος ἡ ὡς ἄνω περιουσία μεταγράφεται ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Νομικοῦ προσώπου τῆς Μητροπόλεως. Ἡ μεταγραφή αὐτή ἀπαλλάσσεται παντός δημοσίου ἤ δημοτικοῦ ἤ καί κοινοτικοῦ ἀμέσου ἤ ἐμμέσου φόρου καί δικαιώματος οἱουδήποτε.»

Ἑπομένως, ἡ συντασσομένη συμβολαιογραφική πράξη κατά τό ἄρθρο 88 τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 πρέπει νά βεβαιώνει τή συνδρομή τῶν παραπάνω προϋποθέσεων, δηλαδή νά ἀφορᾶ σέ:

α) «Ἀκίνητα κτήματα ἀστικά καί ἀγροτικά πάσης φύσεως…»

Ἡ διάταξη ἀφορᾶ λοιπόν σέ κάθε εἴδους ἀκίνητα, πλήν τῶν δασικῶν ἐκτάσεων καί τῶν δασῶν.

β) «…διαχειριζόμενα ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐφεξῆς…» 

Ἡ διάταξη διέπει κάθε ἀκίνητο, πού διαχειρίζονται ἤ διαχειρίζονταν τά κατωτέρω ὑπό στοιχεῖο γ΄ πρόσωπα κατά τήν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐφεξῆς. Τό χρονικό σημεῖο ἐνάρξεως τῆς διαχειρίσεως τοποθετεῖται στήν τουρκοκρατία ἤ ἑνετοκρατία καί ὅσο αὐτή ἡ περίοδος διήρκεσε σέ κάθε περιοχή τοῦ ἑλληνικοῦ κράτους. Ὁ ὅρος «…καί ἐφεξῆς» ὑποδηλώνει τήν ἀναγκαιότητα διάρκειας στήν διαχείριση τοῦ ἀκινήτου καί ὁπωσδήποτε προϋποτίθεται ὅτι δέν μεσολάβησε γεγονός διακοπτικό τῆς διαχειρίσεως καί θεμελιωτικό κατά νόμον τοῦ δικαιώματος κυριότητας ἰδιώτη[3].

Τοῦ νόμου μή διακρίνοντος, ἡ διάταξη ἐφαρμόζεται γιά κάθε ἀκίνητο, πού ἀνῆκε στήν διαχείριση Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Μητροπολιτικῆς ἐπαρχίας, εἴτε αὐτός εὑρίσκεται σέ λατρευτική χρήση εἴτε πλέον ὄχι, κατά τό χρονικό σημεῖο ἐφαρμογῆς τῆς διατάξεως καί συντάξεως τῆς δηλώσεως ἀπό τόν συμβολαιογράφο.

γ) «…ὑπό τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ ὑπό τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπάς ἐπί τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας ἀνηκόντων Μητροπολιτικῶν Ναῶν ἐνοριακῶν ἤ μή…»

Ἡ διάταξη διέπει κάθε ἀκίνητο, τό ὁποῖο ἀπό τήν ἐποχή τῆς τουρκοκρατίας ἤ ἑνετοκρατίας καί ἐντεῦθεν ἦταν ἀντικείμενο διαχειρίσεως (δηλ. νομῆς καί κατοχῆς) εἴτε ἀπό Μητροπολίτες καί Ἐπισκόπους εἴτε ἀπό «Μητροπολιτικούς Ἱ. Ναούς»[4]ἀνήκοντες σέ Ἱερές Μητροπόλεις ἤ Ἐπισκοπές κατά τήν περίοδο τῆς ἑνετοκρατίας ἤ τουρκοκρατίας, εἴτε εἶναι ἐνοριακοί εἴτε ὄχι.

Συνεπῶς, κατά τό γράμμα της ἡ διάταξη καταλαμβάνει τά ἀκίνητα, τά ὁποῖα ἐκμίσθωναν, καλλιεργοῦσαν, ἐν γένει ἐκμεταλλεύονταν, περιέφρασαν, φύλασσαν κλπ.: α) οἱ Μητροπολίτες, β) οἱ Ἐπίσκοποι (προφανῶς ὁ νομοθέτης ἐξαρκεῖται καί στή διαχείριση πού γινόταν ὄχι ἀπ’ ευθείας ἀπό τόν Μητροπολίτη ἤ Ἐπίσκοπο ὡς φυσικό πρόσωπο, ἀλλά ἀκόμα καί ἐάν γινόταν ἀπό ἕτερα πρόσωπα –κληρικούς ἤ λαϊκούς– ἐφ᾿ ὅσον ἐνεργοῦσαν κατ’ ἐντολήν του), γ) οἱ Ἐνοριακοί Ἱ. Ναοί κάθε Ἱ. Μητροπόλεως ἤ Ἐπισκοπῆς, στούς ὁποίους συγκαταριθμοῦνται τά παρεκκλήσια (οἱ κείμενοι ἐντός οἰκισμοῦ Ἱ. Ναοί) καί τά ἐξωκκλήσια (οἱ κείμενοι ἐκτός οἰκισμοῦ Ἱ. Ναοί), δ) οἱ μή Ἐνοριακοί Ἱ. Ναοί, δηλ. οἱ Προσκυνηματικοί, οἱ ιδιωτικοί, οἱ Ἱ. Ναοί τῶν κοιμητηρίων. Προφανώς ἡ γενική διατύπωση («…ἐνοριακῶν ἤ μή») ἐπιτρέπει τή συναγωγή τοῦ συμπεράσματος ὅτι θεωρητικῶς καλύπτονται καί τά ἀκίνητα, πού ἀνήκουν σέ πρώην μοναστηριακούς Ἱ. Ναούς, ἐφ᾿ ὅσον π.χ. λόγῳ ἐρημώσεως τῆς Ἱ. Μονῆς κατά τήν ἐπίμαχη χρονική περίοδο (ἐνετοκρατίας ἤ τουρκοκρατίας) εἴχαν καταστῇ μητροπολιτικοί Ναοί.

Ἐπιπλέον κατά ρητή πρόβλεψη τῆς διατάξεως τοῦ Ν. 4258/2014 (παρ. 12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ Ν.4258/2014) ἡ ἀνωτέρω διάταξη τοῦ ἀ.ν. 2200/1940 ἐφαρμόζεται καί σέ ἀκίνητα τά ὁποῖα διαχειρίζονται Ἱ. Μονές.

            δ) «…εἴτε ἐπί σκοπῷ ἀπολήψεως ἤ συμπληρώσεως τοῦ μισθοῦ τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων εἴτε πρός ἐπισκευάς τῶν Μητροπολιτικῶν οἰκημάτων ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν…»

Περιγράφεται ἀπό τόν νομοθέτη μία σειρά ἐκκλησιαστικῆς φύσεως σκοπῶν, τούς ὁποίους ἡ διαχείριση τῶν ἐν λόγῳ ἀκινήτων θά πρέπει νά ἐξυπηρετοῦσε, ὥστε νά τύχει ἐφαρμογῆς ἡ διάταξη. Καθίσταται φανερό ὅτι ἡ γενικόλογη διατύπωση «…ἤ καί πρός τάς ἀνάγκας τῶν εἰς αὐτάς ὑπαγομένων κατά τά ἀνωτέρω Ἱερῶν Ναῶν» περικλείει κάθε είδους σκοπό σχετικό μέ τίς ἀνάγκες λειτουργίας ἑνός Ἱ. Ναοῦ (συντήρηση, ἁγιογράφηση, ἄσκηση φιλανθρωπικοῦ ἔργου κλπ).

ε) «…ἀνήκουσιν αὐτοδικαίως καί ἄνευ πάσεως ἄλλης διατυπώσεως εἰς τήν Μητρόπολιν ὡς νομικόν πρόσωπον ὅπερ διαχειρίζεται ταῦτα πρός συντήρησιν τῶν Μητροπόλεων ἤ τῶν εἰς τάς Μητροπόλεις ὑπαγομένων Μητροπολιτικῶν ἤ Εὐκτηρίων οἴκων τῶν Μητροπολιτῶν ἤ Ἐπισκόπων ἤ πρός ἐνίσχυσιν Φιλανθρωπικῶν Ἱδρυμάτων.»

Ἡ ἔννομη συνέπεια τῆς διατάξεως εἶναι ὅτι ὅσα ἀκίνητα συγκεντρώνουν τίς ὡς ἄνω περιγραφόμενες ἰδιότητες (ὑπό στοιχεῖα α, β, γ) ἀνήκουν κατά κυριότητα αὐτοδικαίως στίς Ἱερές Μητροπόλεις, στίς ὁποῖες τάσσεται ἀπό τόν νόμο ἡ ὑποχρέωση ἐκμεταλλεύσεώς τους γιά μία σειρά ἀπό ἀπαριθμούμενους σκοπούς, ἡ εὐρεία διατύπωση τῶν ὁποίων ἐπιτρέπει τό συνολικό συμπέρασμα ὅτι ὁ νομοθέτης ἁπλῶς ἐπιβάλλει τόν προσανατολισμό τῆς διαχειρίσεως σέ ἐκκλησιαστικούς σκοπούς.

στ) «Ἐπί τῇ βάσει δηλώσεως τοῦ οἰκείου Μητροπολίτου ἐνώπιον τοῦ ἁρμοδίου Ὑποθηκοφύλακος ἡ ὡς ἄνω περιουσία μεταγράφεται ἐπ’ ὀνόματι τοῦ Νομικοῦ προσώπου τῆς Μητροπόλεως. Ἡ μεταγραφή αὐτή ἀπαλλάσσεται παντός δημοσίου ἤ δημοτικοῦ ἤ καί κοινοτικοῦ ἀμέσου ἤ ἐμμέσου φόρου καί δικαιώματος οἱουδήποτε.»

Ἡ καινοτομία τῆς διατάξεως εἶναι ὅτι ὁ ἐπιχώριος Μητροπολίτης δύναται νά δημιουργήσῃ μονομερῶς «τίτλο ἰδιοκτησίας» τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἀκινήτου, δηλαδή μέ δήλωσή του, ἡ ὁποία γίνεται ἐνώπιον συμβολαιογράφου καί περιβάλλεται τόν συμβολαιογραφικό τύπο α) περιγράφει τό ἀκίνητο (τό ὁποῖο προδήλως ἀπεικονίζεται σέ τοπογραφικό διάγραμμα), β) βεβαιώνει μέ τήν δήλωσή του ὅτι τό περιγραφέν ακίνητο διαχειρίζονταν (κατά περίπτωση) οἱ προκάτοχοι του Μητροπολίτες, Ἐπίσκοποι ἤ Ἱερός Ναός τῆς Μητροπολιτικῆς του ἐπαρχίας καί συγκεντρώνει τίς ἰδιότητες, τίς ὁποῖες σωρευτικά ἤ διαζευκτικά ἀπαιτεῖ ἡ διάταξη.

Ἐν πρώτοις, ἡ ἀνωτέρω διάταξη ἀναγνωρίζει, συντρεχουσῶν τῶν ἀνωτέρω προϋποθέσεων, τήν κυριότητα ἐπί ἀκινήτων σέ Ἱερές Μητροπόλεις ἀκόμα καί ἐάν πρόκειται γιά ἀκίνητο, ἐπί τοῦ ὁποίου προβάλλει κυριότητα τό Δημόσιο. Εἰσάγεται, συνεπῶς, ἐξαιρετικό δίκαιο σέ σχέση πρός τό γενικό κανόνα τῆς χρησικτησίας, καί δέν ἀπαιτεῖται ἡ Ἱ. Μητρόπολη τήν πρωτότυπη κτήση κυριότητας ἐπί τοῦ ἀκινήτου διά τῶν προσόντων τῆς ἔκτακτης χρησικτησίας. Κατ’ ἐπέκταση ἐξαρκεῖ καί μόνον ἡ οἰκεία Ἱ. Μητρόπολη νά εἶχε διαχείριση ἀπό τήν περίοδο τῆς τουρκοκρατίας καί ἐφεξῆς, ἀκόμα καί ἐάν αὐτή ἡ διαχείριση δέν ἄρχισε νά ἀσκεῖται σέ χρονικό σημεῖο ἀπέχον τουλάχιστον 20 ἔτη πρό τῆς 11.09.1915.

Ἡ δεύτερη σημαντική καινοτομία, ὅπως ἤδη ἐπισημάνθηκε, συνίσταται στήν δημιουργία τίτλου κυριότητας μέ μονομερῆ συμβολαιογραφική δήλωση, κατ᾿ ἐξαίρεση δηλ. τῶν διατάξεων τοῦ Ἀστικοῦ Κώδικα, πού προβλέπει περιοριστικῶς στό ἄρθρο 1192 τά εἴδη τῶν μεταγραπτέων τίτλων ἰδιοκτησίας (ἀγορά, δωρεά, ἀποδοχή κληρονομίας κ.λπ.).

Περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικής πράξης κατά το ἄρθρο 7 του ν. 3800/1957 (Φ.Ε.Κ. Α΄ 256)

Σε περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικής πράξης κατά το ἄρθρο 7 του ν. 3800/1957 «Περί τροποποιήσεως καί συμπληρώσεως τῶν περί προστασίας καί διοικήσεως τῶν δημοσίων κτημάτων κειμένων διατάξεων, ὡς καί τῶν διεπουσῶν τόν ἐν Δωδεκανήσῳ Ὀργανισμόν», (Φ.Ε.Κ. Α΄ 256), η διάταξη προβλέπει ότι:

«1. Κτήματα τῶν Ἱερῶν Ναῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς  Ἑλλάδος, τελοῦντα ὑπό τήν νομήν καί κατοχήν τούτων ἀπό τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους καί διά τά ὁποῖα δέν ὑφίστανται νόμιμος τίτλος τῆς μεταβιβάσεως ταύτης, λόγῳ ἀδυναμίας κτήσεως τοιούτου κατά τό ἐπί Τουρκοκρατίας ὑφιστάμενον καθεστώς, θεωροῦνται ὡς περιελθόντα κατά πλῆρες δικαίωμα κυριότητος εἰς τούς ναούς τούτους ἀπό τῆς κτήσεώς των.

Ἡ τυπική αὕτη τακτοποίησις τοῦ δικαιώματος κυριότητος ἐπί τῶν κτημάτων τοῦ προηγουμένου ἐδαφίου, συντελεῖται διά μεταγγραφῆς εἰς τά βιβλία τῶν μεταγραφῶν τοῦ ἐγγράφου τῆς συναινέσεως τοῦ ἐμφανιζομένου ὡς κυρίου τῶν κτημάτων ἤ τῶν εἰδικῶν ἤ καθολικῶν διαδόχων τούτου, συντασσομένου ἐνώπιον συμβολαιογράφου. Αἱ διά τήν ἐφαρμογήν τοῦ παρόντος πράξεις, συντασσόμεναι ἐπί παγίου τέλους χαρτοσήμου, δέν συνεπάγονται ὑποχρέωσιν καταβολῆς φόρου μεταβιβάσεως.»

Ἡ διάταξη ἀφορᾶ:

α) «1. Κτήματα τῶν Ἱερῶν Ναῶν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς  Ἑλλάδος, …»

Ἡ νεώτερη ρύθμιση τοῦ ἄρθρου 7 τοῦ ν. 3800/1957 δέν καλύπτεται θεματικῶς ἀπό τήν παλαιότερη τοῦ ἄρθρου 88 τοῦ α.ν. 2200/1940 διότι ἀφορᾶ σέ κάθε εἴδους κτήματα, κατά συνέπειαν ὄχι μόνον σέ ἀγροτικά ἤ ἀστικά, ἀλλά καί σέ δάση καί δασικές ἐκτάσεις.

Ἐπί πλέον ἀφορᾶ σέ κτήματα ἰδιοκτησίας τῶν Ἱερῶν Ναῶν ὁποιουδήποτε εἴδους (μητροπολιτικῶν, ἐνοριακῶν, παρεκκλησίων, ἐξωκλησίων, μοναστηριακῶν, κοιμητηριακῶν κλπ.) καί κατά ρητή  πλέον διεύρυνση τῆς διατάξεως τῆς παρ.12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ ν. 4258/2014, ἡ ἀνωτέρω διάταξη τοῦ ν. 3800/1957 ἐφαρμόζεται καί σέ ἀκίνητά τα ὁποῖα διαχειρίζονται Ἱ. Μονές.

β) «…τελοῦντα ὑπό τήν νομήν καί κατοχήν τούτων ἀπό τῆς ἀπελευθερώσεως τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους…»

Τό χρονικό σημεῖο ἐνάρξεως τῆς νομῆς καί κατοχῆς γιά τήν ἐφαρμογή τῆς διατάξεως δέν ἐντοπίζεται στήν τουρκοκρατία ἤ ἑνετοκρατία, ὅπως ἀναφέρει τό ἄρθρο 88 ἀ.ν. 2200/1940, ἀλλά ἀργότερα, στήν ἀπελευθέρωση τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους. Ἀφ᾿ οὗ ἡ διάταξη δέν περιορίζει τό κατά τόπον πεδίο ἐφαρμογῆς της στήν Παλαιά Ἑλλάδα, ἡ ἡμερομηνία αὐτή ποικίλλει ἀναλόγως πρός τήν περιοχή, ὅπου κεῖται τό ἀκίνητο.

γ) «… καί διά τά ὁποῖα δέν ὑφίστανται νόμιμος τίτλος τῆς μεταβιβάσεως ταύτης,  λόγῳ ἀδυναμίας  κτήσεως τοιούτου κατά τό ἐπί Τουρκοκρατίας ὑφιστάμενον καθεστώς, …»

Ἡ ρύθμιση ἀρκεῖται στό πραγματικό γεγονός ὅτι γίνεται ἐπίκληση τῆς νομικῆς ἀδυναμίας κτήσεως τίτλου πρό τῆς ἀπελευθερώσεως τῆς περιοχῆς. Ἡ αἰτιολογική ἔκθεση τοῦ νόμου ἐξηγεῖ ὅτι: «Ἐπί τουρκοκρατίας αἱ ἐκκλησίαι δέν ἐπετρέπετο ν᾿ ἀγοράσωσιν ἀκίνητα, δι’ ὅν λόγον καί ἠγοράζοντο ταῦτα ἐπ’ ὀνόματι διαφόρων χριστιανῶν. Οὕτω καί ἡ ἐκκλησία Ἀχειροποίητος καί λοιπαί ἐν Θεσσαλονίκῃ Ἐκκλησίαι ἡγόρασαν πολλά ἀστικά ἀκίνητα ἐπ’ ὀνόματι διαφόρων χριστιανῶν. Ἔκτοτε ὅμως, δηλ. ἀπό τῆς ἐξαγορᾶς των, τά κτήματα αὐτά τελοῦν ὑπό τήν νομήν καί κατοχήν τῆς Ἐκκλησίας, οὐδ’ ἐπί στιγμήν δέ οἱ φερόμενοι ὡς ἰδιοκτήται εἶχον τήν νομήν, πολλοί μάλιστα οὔτε κἄν γνωρίζουν τοῦτο. Ἐπιβάλλεται, ὅθεν, ὅπως γίνῃ ἀναγνώρισις τῆς κυριότητος εἰς τήν ἐκκλησίαν καί ἡ τοιαύτη μεταβίβασις καί μεταγραφή νά εἶναι ἀτελής, ἐφ’ ὅσον δέν πρόκειται περί κατ’ ουσίαν ἀγοραπωλησίας. Περί τούτων προβλέπει ἡ παράγραφος 1 τοῦ ἄρθρου 7.»[5].

δ) «…θεωροῦνται ὡς περιελθόντα κατά πλῆρες δικαίωμα κυριότητος εἰς τούς ναούς τούτους ἀπό τῆς κτήσεώς των.»

Καί ἡ ἀνωτέρω διάταξη ἀναγνωρίζει τήν κυριότητα ἐπί ἀκινήτων σέ Ἱερούς Ναούς καί δυνάμει τῆς ἐπεκτάσεως ἡ ὁποία προβλέφθηκε στήν παρ. 12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ ν. 4258/2014 καί ὑπέρ τῶν Ἱ. Μονῶν, ἀκόμα καί ἐάν πρόκειται γιά ἀκίνητο, ἐπί τοῦ ὁποίου προβάλλει κυριότητα τό Δημόσιο. Ἐπιπροσθέτως, καί διά τῆς παρούσης διατάξεως εἰσάγεται ἐξαιρετικό δίκαιο σέ σχέση μέ τό γενικό κανόνα τῆς χρησικτησίας, διότι δέν ἀπαιτεῖται ἡ ἀπόδειξη 30ετοῦς νομῆς, πού συμπληρώθηκε τό ἀργότερον ἕως καί τήν 11.09.1915. Ἀρκεῖ ὅτι ἀπό τῆς ἀπελευθερώσεως (τό ἀργότερο) τῆς οἰκείας περιοχῆς τό ἀκίνητο νέμεται καί κατέχει Ἱερός Ναός ὁποιουδήποτε εἴδους.

 ε) «Ἡ τυπική αὕτη τακτοποίησις τοῦ δικαιώματος κυριότητος ἐπί τῶν κτημάτων τοῦ προηγουμένου ἐδαφίου, συντελεῖται διά μεταγγραφῆς εἰς τά βιβλία τῶν μεταγραφῶν τοῦ ἐγγράφου τῆς συναινέσεως τοῦ ἐμφανιζομένου ὡς κυρίου τῶν κτημάτων ἤ τῶν εἰδικῶν ἤ καθολικῶν διαδόχων τούτου, συντασσομένου ἐνώπιον συμβολαιογράφου. Αἱ  διά τήν ἐφαρμογήν τοῦ παρόντος πράξεις, συντασσόμεναι ἐπί παγίου  τέλους χαρτοσήμου, δέν συνεπάγονται ὑποχρέωσιν καταβολῆς φόρου μεταβιβάσεως.»

Ἐν προκειμένω ἡ διαφορά ἀπό τό ἄρθρο 88 α.ν. 2200/1940 ἔγκειται στό πρόσωπο τοῦ δηλοῦντος. Στόν συμβολαιογράφο ἐμφανίζεται ὄχι ὁ Μητροπολίτης ἤ ὁ νόμιμος ἐκπρόσωπος τοῦ Ἱ. Ναοῦ, ἀλλά ὁ τρίτος (τυπικῶς) ἐμφανιζόμενος ἕως σήμερα ὡς κύριος τοῦ ἀκινήτου (ἤ καθολικοί ἤ εἰδικοί διάδοχοι του, οἱ ὁποῖοι δηλ. ἀπέκτησαν ἀπό αὐτόν τό ἀκίνητο λόγῳ καθολικῆς διαδοχῆς –λ.χ. κληρονομία- ἤ λόγῳ πωλήσεως ἤ δωρεᾶς κ.ο.κ.), ὁ ὁποῖος δηλώνει τήν συναίνεσή του, ὅπως χαρακτηριστικῶς ἀναφέρει ἡ διάταξη, σχετικά μέ τήν κυριότητα τοῦ Ἱ. Ναοῦ ἐπί τοῦ ἀκινήτου καί ἀναγνωρίζει τόν Ἱ. Ναό ὡς κύριο. Πλέον κατά την νέαν διάταξιν τῆς παρ.12 τοῦ ἄρθρου 12 τοῦ ν. 4258/2014, εἰς τόν συμβολαιογράφον δύναται νά ἐμφανισθεῖ ὁ νόμιμος ἐκπρόσωπος τῆς Ἐνορίας ἤ τῆς Ἱ. Μονῆς. Ὁ νόμος 4258/2014 ἐπιβάλλει πλέον ἡ συμβολαιογραφική πράξη νά συνοδεύεται ἀπό τοπογραφικό διάγραμμα ( ἄρθρο 12, παρ. 12 ν. 4258/2014)

Περίπτωση σύνταξης συμβολαιογραφικῆς πράξης ἀπό-γραφῆς κατά τήν περ. β’ τῆς παρ. 8 τοῦ ἄρθρου 131 τοῦ ν. 4149/1961 

Πέραν τῶν ἀνωτέρω, στήν περ. β΄ τῆς παρ. 8 τοῦ ἄρθρου 131 τοῦ ν. 4149/1961, ὅπως αὐτό τροποποιήθηκε διά τοῦ ἄρθρου 19 τοῦ ν. 4301/2014, θεσπίζεται, γιά τά νομικά πρόσωπα τῶν νεοϊδρυομένων Ἐνοριῶν τῆς Ἐκκλησίας Κρήτης, ἡ ὑποχρέωση σύνταξης ἀπό-γραφῆς τῶν ἀκινήτων πού περιέρχονται σέ αὐτά, ὡς οἰονεί καθολικοί διάδοχοι τῶν ἐνοριῶν ἐκ τῶν ὁποίων ἀπεσπάσθησαν.

Προϋπόθεση γιά τή μεταγραφή τῆς ἔκθεσης ἀπογραφῆς ἀποτελεῖ ἡ προηγούμενη ἔγκριση τοῦ Μητροπολιτικοῦ Συμβουλίου καί ἡ περιγραφή τοῦ συμβολαιογραφικοῦ τύπου.

Οἱ ἀνωτέρω ἐκθέσεις ἀπογραφῆς δέν ἀποτελοῦν μεταβίβαστικές ἐμπραγμάτων δικαιωμάτων πράξεις, συντάσσονται καί καταχωρίζονται χωρίς φόρους, εἰσφορές, ἀμοιβές, δικαιώματα καί τέλη.

Τέλος, κατά ρητή ἐπιταγή τοῦ νόμου τά ἀνωτέρω ἰσχύουν στήν περίπτωση διαλύσεως, συγχωνεύσεως ἤ ἀνασυστάσεως Ἱερῶν Μονῶν ἤ συστάσεως μετοχίου ἀπό διαλελυμένες ἤ ἐρημωθεῖσες Ἱερές Μονές ἤ προσαρτήσεις Ἱερῶν Ναῶν σέ νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης ἤ μετατροπῆς Ἱεροῦ Ναοῦ σέ Ἱερά Μονή, ὁπότε καί συντάσσεται ἀπό τόν ἐπιχώριο Μητροπολίτη ἔκθεση ἀπογραφῆς τῆς ἀκίνητης περιουσίας καί μεταγράφεται κατά τά ἀνωτέρω.

3. «Γιά ὑφιστάμενα κτήρια ὑπεύθυνη Δήλωση τοῦ Ν.1599/1986 στήν ὁποία δηλώνεται ὁ χρόνος ἀνέγερσής τους». 

Σέ περιπτώσεις αἰτήσεων γιά ἄδεια ἐπεκτάσεων, ἐπισκευῶν κ.λ.π. σέ ὑφιστάμενα κτήρια, πέρα ἀπό τά παραπάνω δικαιολογητικά, ἀπαιτεῖται καί ἡ ὑποβολή ὑπεύθυνης δήλωσης τοῦ αἰτοῦντος τήν ἄδεια γιά τό χρόνο ἀνεγέρσεως τοῦ κτηρίου.

Ὁ Πρόεδρος
† Ὁ Κρήτης Εἰρηναῖος

Κοινοποίησις: Ὑπηρεσίαν Δομήσεως Κρήτης-Δωδεκανήσου (Υ.ΔΟΜ.Κ.Δ.)

[1]. Κτήση κυριότητας ἀπό ἰδιώτη λόγῳ χρησικτησίας ἐπί μοναστηριακοῦ ἀκινήτου ἐπιτρέπεται μόνον ἐφ’ ὅσον εἶχε συμπληρωθῆ 40ετής νομή ἕως τήν καί τήν 11.09.1915 (βλ. ἀντί πολλῶν τίς ΑΠ 14/1994, ΝόΒ 1996, 34, ΑΠ 724/1983, ΝόΒ 31, 1409, καί Γ. Ἀποστολάκη, Ζητήματα ἐμπραγμάτου ἐκκλησιασστικοῦ δικαίου 2002, 99). Εἰδικά γιά τά μοναστηριακά ἀκίνητα τῆς Κρήτης εἶναι δυνατή ἡ κτήση κυριότητας μέ τακτική ἤ ἔκτακτη χρησικτησία ἡ ὁποία θά πρέπει νά ἔχει συμπληρωθεῖ μέχρι 11.9.1915, μέ συνυπολογισμό, προκειμένου περί ἔκτακτης χρησικτησίας, μέχρι 15 ἐτῶν τό πολύ χρόνου νομῆς πρό τοῦ χρόνου ἔναρξης ἰσχύος τοῦ Κρητικοῦ ΑΚ (23.7.1904), προκειμένου δέ περί τακτικῆς διά συνυπολογισμοῦ μέχρι καί πέντε ἐτῶν τό πολύ πρό τοῦ κατά τά ἄνω χρόνου ἔναρξης ἰσχύος τοῦ Κρητ. ΑΚ, σέ συνδυασμό μέ τά λοιπά αὐτῆς προσόντα (τίτλος, μεταγραφή, καλή πίστη) νομῆς (ΑΠ 485/2014, ΑΠ 930/2012 καί ΑΠ 572/2001).

[2]. Ὁ ὅρος «Μητροπολιτικός Ναός ἐνοριακός ἤ μή» μάλλον ἀποβλέπει νά περιγράψῃ κάθε Ἱ. Ναό τῆς ἐπαρχίας τοῦ Μητροπολίτου, ὁ ὁποῖος ὑπάγεται στήν πνευματική του εὐθύνη (ἀποκλείονται συνεπῶς οἱ μοναστηριακοί, οἱ ἰδιωτικοί κλπ), καί ὄχι ἀπλῶς τόν Καθεδρικό Ναό τῆς ἐν λόγῳ ἐπαρχίας (γιά τήν περίπτωση αὐτή στήν κείμενη νομοθεσία γίνεται συνήθως χρήση τοῦ ὅρου Καθεδρικός Ναός βλ. π.χ. ἄρθρο 29  παρ. 1 ἐδαφ. β΄ τοῦ α.ν. 2200/1940 : «Προκειμένης ἀνεγέρσεως ἤ ριζικῆς ἐπισκευῆς τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς ἕδρας τῆς Μητροπόλεως …» , ἄρθρο 55 τοῦ α.ν. 2200/1940 : «1. Τούς ἐφημερίους τῶν καθεδρικῶν Ναῶν διορίζουσιν οἱ οἰκεῖοι Μητροπολίται ….», «2. Εἰς ὅσους καθεδρικούς Ναούς τῶν ἑδρῶν τῶν Μητροπόλεων…»), ἄρθρο 53 παρ. 1 Κανονισμοῦ 1/1969 («1. …. ὑπηρετοῦντας εὐδοκίμως ἐν τῷ Καθεδρικῶ τῆς Ἐπαρχίας Ναῷ».)

[3]. Κτήση κυριότητας ἀπό ἰδιώτη λόγῳ χρησικτησίας ἐπί μοναστηριακοῦ ἀκινήτου ἐπιτρέπεται μόνον ἐφ’ ὅσον εἶχε συμπληρωθῆ 40ετής νομή ἕως τήν καί τήν 11.09.1915 (βλ. ἀντί πολλῶν τίς ΑΠ 14/1994, ΝόΒ 1996, 34, ΑΠ 724/1983, ΝόΒ 31, 1409, καί Γ. Ἀποστολάκη, Ζητήματα ἐμπραγμάτου ἐκκλησιασστικοῦ δικαίου 2002, 99). Εἰδικά γιά τά μοναστηριακά ἀκίνητα τῆς Κρήτης εἶναι δυνατή ἡ κτήση κυριότητας μέ τακτική ἤ ἔκτακτη χρησικτησία ἡ ὁποία θά πρέπει νά ἔχει συμπληρωθεῖ μέχρι 11.9.1915, μέ συνυπολογισμό, προκειμένου περί ἔκτακτης χρησικτησίας, μέχρι 15 ἐτῶν τό πολύ χρόνου νομῆς πρό τοῦ χρόνου ἔναρξης ἰσχύος τοῦ Κρητικοῦ ΑΚ (23.7.1904), προκειμένου δέ περί τακτικῆς διά συνυπολογισμοῦ μέχρι καί πέντε ἐτῶν τό πολύ πρό τοῦ κατά τά ἄνω χρόνου ἔναρξης ἰσχύος τοῦ Κρητ. ΑΚ, σέ συνδυασμό μέ τά λοιπά αὐτῆς προσόντα (τίτλος, μεταγραφή, καλή πίστη) νομῆς (ΑΠ 485/2014, ΑΠ 930/2012 καί ΑΠ 572/2001).

[4]. Ὁ ὄρος «Μητροπολιτικός Ναός ἐνοριακός ἤ μή» μάλλον ἀποβλέπει νά περιγράψῃ κάθε Ἱ. Ναό τῆς ἐπαρχίας τοῦ Μητροπολίτου, ὁ ὁποῖος ὑπάγεται στήν πνευματική του εὐθύνη (ἀποκλείονται συνεπῶς οἱ μοναστηριακοί, οἱ ἰδιωτικοί κλπ), καί ὄχι ἁπλῶς τόν Καθεδρικό Ναό τῆς ἐν λόγῳ ἐπαρχίας (γιά τήν περίπτωση αὐτή στήν κείμενη νομοθεσία γίνεται συνήθως χρήση τοῦ ὅρου Καθεδρικός Ναός βλ. π.χ. ἄρθρο 29  παρ. 1 ἐδαφ. β΄ τοῦ α.ν. 2200/1940 : «Προκειμένης ἀνεγέρσεως ἤ ριζικῆς ἐπισκευῆς τοῦ Καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς ἕδρας τῆς Μητροπόλεως …», ἄρθρο 55 τοῦ α.ν. 2200/1940 : «1. Τούς ἐφημερίους τῶν καθεδρικῶν Ναῶν διορίζουσιν οἱ οἰκεῖοι Μητροπολίται ….», «2. Εἰς ὅσους καθεδρικούς Ναούς τῶν ἑδρῶν τῶν Μητροπόλεων…»), ἄρθρο 53 παρ. 1 Κανονισμοῦ 1/1969 («1. …. ὑπηρετοῦντας εὐδοκίμως ἐν τῷ Καθεδρικῷ τῆς Ἐπαρχίας Ναῷ»).

[5] . ΚΝοΒ 1957, 698.