Ιερά Μητρόπολις Κισάμου και Σελίνου

Σύντομη Ιστορική Επισκόπηση

Aπό την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου (www.imks.gr)

Η Μητρόπολη Κισσάμου και Σελίνου βρίσκεται στην δυτική Κρήτη. Από το 1860 ονομάστηκε επισκοπή Κισσάμου και Σελίνου ,η οποία περιλαμβάνει τις δύο δυτικές επαρχίες του νομού Χανίων, Κίσσαμος και Σέλινο. Κατά τα τελευταία χρόνια ανυψώθηκε σε Μητρόπολη Κισσάμου και Σελίνου.
Η επισκοπή ονομάσθηκε έτσι από την πόλη Κίσσαμος, αρχαία αυτόνομη πόλη στην θέση της οποίας είναι χτισμένο σήμερα το Καστέλι Κισσάμου, διατηρήθηκε τουλάχιστον μέχρι της εποχής του Ιουστινιανού, αυτό μνημονεύεται εις τον συνέκδημο του Ιεροκλέους του Γραμματικού.

Αναφέρεται ότι είναι μια από τις είκοσι των πρωτοχριστιανικών επισκοπών της μεγαλονήσου, μολονότι πρώτη μνεία επισκόπου Κισσάμου είναι του Ευκίσσου που παραβρέθηκε εις την Σαρδική σύνοδο (343), και μεταγενέστερη του Θεοπέμπου που παραβρέθηκε στην Πενθέκτη (691/692). Κατά την σύνοδο του 787 παρέστη ο Κισσάμου Λέων. Μολύβδινη βούλα που φυλάσσεται στο μουσείο του Ρεθύμνου και ανάγεται στα τέλη του ΣΤ’ ή αρχές του Ζ’ αιώνα φέρει επιγραφή “εκκλησία Κισσάμου”. Στον Παρισινόν τακτικόν 1555Α (731-746) μνημονεύεται από τον Μητροπολίτη Κρήτης (Αρχιεπίσκοπο), ο επίσκοπος Κισσάμου ενδέκατος στην τάξη. Η δραστηριότητα της επισκοπής διακόπηκε κατά την περίοδο της αραβοκρατίας στην Κρήτη (826-961), και ξανάρχισε κατά την δεύτερη βυζαντινή περίοδο. Από το 1204 με την Ενετοκρατία ότι ούτε στην Κίσσαμο επιτράπηκε να διατηρεί έλληνα ορθόδοξο επίσκοπο, αφού είχαν εγκατασταθεί Λατίνοι, με εξαίρεση την περίοδο του Γ. Παλαιόκαπα κατά την έσχατη ενετοκρατία που προφανώς ήταν έλληνας ουνίτης.

Ποια ήταν η περιοχή της επισκοπής Κισσάμου δεν είναι γνωστό, εάν όμως ληφθεί υπόψη ότι υπήρχε επισκοπή Καντανίας στο Σέλινο (κοντά στο χωριό Κακοδίκι μπορούμε να παραδεχθούμε ότι η επαρχία Σελίνου δεν υπαγόταν πάντα στην ποιμαντική περιοχή του Κισσάμου.

Από το 1645 με την εγκατάσταση στην αγωνιζόμενη Κρήτη του ορθοδόξου μητροπολίτη Νεοφύτου Πατελλάρου ανασυστάθηκε και η επισκοπή Κισσάμου, η οποία και διατηρήθηκε σε όλη την περίοδο της τουρκοκρατίας με εξαίρεση τους χρόνους 1831-1860, εξαιτίας της μεγάλης ελληνικής επανάστασης, ενώθηκε με την επισκοπή Κυδωνίας (ο Κυδωνίας και Κισσάμου).

Από την ανασύσταση της και μετά εμφανίζεται σαν επισκοπή Κισσάμου και Σελίνου και έτσι παραμένει και κατά την εποχή της Κρητικής πολιτείας (1898-1912) και μέχρι σήμερο με έδρα την κωμόπολη Καστέλι, έδρα και της επαρχίας Κισσάμου.

Κατά την επανάσταση του 1821 μαρτύρησε ο επίσκοπος Κισσάμου Μελχισεδέκ μαζί με τον διάκονό του Καλλίνικο, οι οποίοι εκτελέσθηκαν με απαγχονισμό σε ένα πλάτανο της πλατείας Σπλάτζιας στα Χανιά. Πολλοί κληρικοί της επαρχίας του διακρίθηκαν ως αγωνιστές του μεγάλου δεκαετούς αγώνα, όπως ο Μαρτιανός Περάκης (έπαρχος Σελίνου) και ο Κάλλιστος Ιερομνήμων (μετέπειτα Κυδωνίας). Σημαντικό ρόλο κατά την επανάσταση του 1866-1869 έπαιξε ο επίσκοπος Κισσάμου Γεράσιμος Στρατηγάκης και ο κισσαμίτης Ιερομόναχος και θεολόγος Παρθένιος Περίδης. Ο τελευταίος προήδρευσε της γενικής συνέλευσης της επανάστασης ενώ ο ιερεύς γέρων παπά Εμμανουήλ Κασσέλλος (Σελινίωτης) προήδρευσε της επαναστατικής κυβερνήσεως.

Οι συνεισφορές και τα παθήματα των μονών και των μοναχών ήταν σημαντικά κατά τις κρητικές επαναστάσεις, ιδιαίτερα της μονής Γωνιάς.

Η περιοχή της επισκοπής συνετέλεσε στην αύξηση και διάκριση του μοναχικού βίου, ιδιαίτερα μετά από την εποχή που έδρασε ο Αγιος Κύρ. Ιωάννης ο Ξένος στα τα τέλη του Ι’ αιώνα, αλλά και επί της ενετοκτατίας και εξής ιδρυτών των μονών Γωνίας, Χρυσοσκαλίτισσας και διαφόρων άλλων προσκυνημάτων. Τα μοναστικά κέντρα έγιναν και κέντρα εκπαίδευσης κατά την περίοδο της δουλείας, συντηρούσαν σχολεία, βιβλιοθήκες και σπούδαζαν αρκετούς ανθρώπους, οι οποίοι αργότερα προσέφεραν στον τόπο πολλές υπηρεσίες, όπως ο κατόπιν Αθηνών Μισαήλ Αποστολίδης.
Επί αρχιερατείας του Ανθίμου Λελεδάκη ιδρύθηκε το 1910 σε ένα λόφο πάνω από το Καστέλι το γυναικείο μοναστήρι του Παρθενώνα. Κατά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο η περιφέρεια Κισσάμου υπέστη πολλά δεινά, ο επίσκοπος Ευδόκιμος Συγκελάκης γυμνώθηκε, φυλακίστηκε και εξορίστηκε. Η μονή Γωνιάς εκκενώθηκε και καταλήφθηκε από τον εχθρικό στρατό αλλά και πολλοί άλλοι κληρικοί εδιώχθησαν.
Από το 1945 οι προηγούμενες διώξεις συνέτειναν στο να αναπτυχθεί ο ρυθμός της αποκαταστάσεως και της προόδου. Αυτό έγινε επί αρχιερατείας του επισκόπου Ειρηναίου Γαλανάκη, άνδρα λόγιου και δραστήριου ο οποίος έδειξε μοναδική ικανότητα στην ανέγερση ιδρυμάτων (τυπογραφείο, αγροτικών, τεχνικών και οικοκυρικών σχολών, οικοτροφεία, γηροκομεία και πολλά άλλα) και ναών, και όλα αυτά όχι μόνο στην έδρα της Μητροπόλεως άλλα και στις κωμοπόλεις της περιφέρειας (Κάνδανος, Βουκολιές, Κολυμπάρι, Παλαιόχωρα). Η προσωπική ακτινοβολία του διακριμένου ιεράρχη συνετέλεσε στο να γίνει η επαρχία του διεθνές χριστιανικό κέντρο, το οποίο επισκέπτονται ιερωμένοι και λαϊκοί διαφόρων ομολογιών. Όλα αυτά όμως χωρίς να θιγεί η χριστιανική θρησκευτική παράδοση των Κρητικών. Έτσι μια από τις μικρότερες σε πληθυσμό μητροπόλεις αναδείχθηκε από τις πρώτες σε δραστηριότητα και οργάνωση.
 Αριθμεί 80 Ενορίες