Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου

Σύντομη Ιστορική Επισκόπηση

Aπό την ιστοσελίδα της Ιεράς Μητροπόλεως  Πέτρας και Χερρονήσου (www.impeh.gr)

Η Ιερά Μητρόπολις Πέτρας και Χερρονήσου με έδρα την ιστορική πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου, την Νεάπολη, προήλθε από την πρόσφατη συνένωση επαρχιών της καταργημένης από το 1900 Επισκοπῆς Χερρονήσου και της Μητροπόλεως Πέτρας, πλην της επαρχίας Bιάννου.

Α) Μητρόπολις Πέτρας

Επισκοπή με την ονομασία Πέτρας αποτελούμενη από τις επαρχίες Μεραμβέλλου και Λασιθίου, εμφανίζεται για πρώτη φορά στις αρχές τῆς Β΄ Βυζαντινῆς περιόδου (961-1204) στο Τακτικό 3 του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου χρονολογούμενο στο έτος 980, ως αποσπασθείσα από τήη Επισκοπή Ιεραπέτρας. Το όνομά της, προερχόμενο και αυτό από την διάσπαση του ονόματος της Επισκοπής Ιεραπέτρας, ανάγεται στην αρχαϊκή πόλη Πέτρα που βρισκόταν βόρεια του χωριού Χαμέζι της Σητείας όπου και εικάζεται ότι ήταν η έδρα της Επισκοπής πριν την διάσπασή της.

Κατά την περίοδο της ενετοκρατίας (1204-1669), όταν οι ορθόδοξοι επίσκοποι είχαν αντικατασταθεί από Λατίνους, η Επισκοπή Πέτρας δεν αναγράφεται ούτε στους λατινικούς πίνακες, ούτε και στα βυζαντινά Τακτικά. Κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας (1669-1898), η Επισκοπή Πέτρας επανιδρύεται και αναφέρεται ένατη σε βεράτιο και φιρμάνι του 1756 και όγδοη στα «Κανονικά Πεσκέσια» του Μητροπολίτη Κρήτης το 1786. Την περίοδο αυτή, οι Επίσκοποι Πέτρας έδρευαν στο Επάνω Χωριό της Φουρνής. Μετά την επανάσταση του 1866, η έδρα της Επισκοπής Πέτρας μεταφέρθηκε στην Νεάπολη όπου και βρίσκεται από τότε. Κατά το έτος 1900, μετά την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους, αποδόθηκε στην Επισκοπή Πέτρας και η επαρχία Βιάννου, αποσχισθείσα από την Επισκοπή Αρκαδίας. Το έτος 1932 η Επισκοπή Ιεράς και Σητείας συγχωνεύθηκε με την Επισκοπή Πέτρας στην Επισκοπή Νεαπόλεως.

   Μετά όμως από μία τριετία αποσπάστηκε και πάλι η Επισκοπή Ιεράς και Σητείας και στην Επισκοπή Νεαπόλεως επανήλθε το αρχικό της όνομα Πέτρας. Το 1962 η Επισκοπή Πέτρας, όπως και όλες οι Επισκοπές της Κρήτης, ανυψώθηκε σε Μητρόπολη.

Β) Επισκοπή Χερρονήσου

Η Χερσόνησος γίνεται έδρα Επισκοπής τον 4ο ή στις αρχές του 5ου αιώνα. Την ύπαρξη της Επισκοπής Χερρονήσου μαρτυρούν οι μεγάλες παλαιοχριστιανικές βασιλικές που έχουν βρεθεί στη Χερσόνησο. Βεβαιωμένη είναι επίσης η συμμετοχή του επισκόπου Χερρονήσου στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου το 431. Ο επίσκοπος Χερρονήσου εμφανίζεται να υπογράφει το 457 την ομολογία ορθόδοξης πίστης προς τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Α΄. Πιθανόν, τον 7ο αιώνα, με την έναρξη των επιδρομών από τους Άραβες πειρατές, περίοδος που καταστρέφονται και οι παλαιοχριστιανικές βασιλικές, η Χερσόνησος εγκαταλείπεται και η έδρα της Επισκοπής μεταφέρεται στο Πισκοπιανό. Ο επίσκοπος Χερρονήσου μνημονεύεται, τότε, στο Παρισινό Τακτικό 1555 (Λέοντος Γ΄ καί Κων/νου Ε΄, 731), στα Πρακτικά της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (787), στο 8ο και 9ο Τακτικό των αρχών του 9ου αιώνα και μετά την περίοδο της αραβοκρατίας στο Τακτικό του Βασιλείου Βουλγαροκτόνου στα 980.

   Τον 10ο αιώνα, η επισκοπική έδρα της Χερρονήσου μεταφέρεται στην Επισκοπή Πεδιάδος και τον 19ο αιώνα στη Μονή Αγκαράθου. Η Επισκοπή καταργήθηκε το 1900.